Gospodarka Somalii – gospodarka zdominowana przez szarą strefę, oparta na hodowli bydła, działalności przedsiębiorstw wyspecjalizowanych w przelewach pieniężnych i usługach telekomunikacyjnych^[1], jedna z najsłabiej rozwiniętych gospodarek Afryki^[2].

Wartość PKB na 1 mieszkańca wg parytetu siły nabywczej wynosi 478 dolarów USA (wg danych z 2017 roku^[3]) i należy do najniższych na świecie^[4]. Kraj ten stopniowo wprowadza, po zmianach politycznych, elementy gospodarki rynkowej. Chaos w kraju był powodem pojawienia się somalijskiego piractwa (porywania statków handlowych i uwalniania ich za okup)^[5]. Somalia uznawana jest za państwo upadłe^[2][6]. Rząd Somalii nie ma zdolności ściągania podatków, a dług publiczny szacowany jest na 77% PKB (2017)^[2]. Wobec braku systemu bankowego rozwinął się system przedsiębiorstw wyspecjalizowanych w przelewach pieniężnych^[1].

Wojna z Etiopią o Ogaden w 1977 roku i długotrwała susza załamały gospodarkę Somalii, doprowadzając państwo pod koniec lat 80. XX w. do klęski głodu^[4]. Sytuacji nie udało się opanować pomimo międzynarodowych operacji humanitarnych, zwłaszcza masowych dostaw żywności, leków i innych artykułów, które były przechwytywane podczas transportów przez lokalne bandy i piratów^[4]. Kryzys gospodarczy przyczynił się do zaostrzenia konfliktów politycznych – pogłębienia tendencji separatystycznych na północy kraju i walk klanowych^[4][7]. Doprowadziło to do wieloletniej wojny domowej, w tym wojny w latach 2006–2009.

W Somalii występują liczne surowce mineralne, m.in.: rudy uranu, żelaza, manganu, cyny, złota, srebra, gipsu (wielkie złoża koło miasta Berbera) oraz ropa naftowa^[4]. Eksploatację złóż uniemożliwia brak funduszy, dróg, wody, a także walki wewnętrzne^[2]. Energia elektryczna (236 mln kW · h, 2003) produkowana głównie w elektrowniach cieplnych. W przemyśle przetwórczym, rozwijanym dzięki pomocy zagranicznej, dominuje przetwórstwo produktów rolnych: fabryki konserw rybnych i mięsnych, olejarnie, gorzelnie, wytwórnie napojów gazowanych, mączki bananowej, cukrownie; ponadto tkalnie, oczyszczalnie bawełny, fabryki obuwia, zakłady obróbki drewna oraz rafineria; przemysł, skupiony w Mogadiszu i innych, większych miastach, dostarcza ok. 7% wartości PKB (2013)^[1]; anarchia administracyjna sprawia jednak, że znaczna część produkcji jest rabowana i dostępna w obrocie czarnorynkowym^[4][8].

Rolnictwo jest najważniejszym sektorem gospodarki Somalii^[1]. Zdominowane jest przez półkoczownicze pasterstwo, zatrudnia 71% ludności (2000)^[9] i dostarcza ok. 60% wartości PKB (2013)^[1]. Pastwiska zajmują 69% powierzchni kraju, najważniejsze występują w północnej części Somalii; hoduje się głównie owce (13,1 mln, 2003), kozy (12,7 mln), wielbłądy (7,0 mln) i bydło (5,4 mln, gł. na południu kraju). Uprawa roli, zwłaszcza na terenach nawadnianych, odbywa się w dolinach rzek Dżuba i Uebi Szebelie. Główne rośliny uprawne to: banany, trzcina cukrowa i bawełna. Do uprawnych roślin żywieniowych zalicza się: kukurydzę, sorgo, sezam, orzeszki ziemne, rośliny strączkowe, wprowadza się uprawę ryżu; niedostatek żywności częściowo łagodzi rozwijające się rybołówstwo (w głównej mierze tuńczyki i sardynki)^[4].

W przewozach podstawową rolę odgrywa transport juczny; najważniejsze porty morskie to: Kisimaju, Mogadiszu, Berberze, a najważniejszym lotniskiem jest to w stolicy kraju, Mogadiszu^[4].

Państwowa sieć łączności telekomunikacyjnej została zniszczona w czasie walk; w stolicy i większych miastach odbudowywana przez prywatnych operatorów^[2].

W 1995 roku odnotowano dodatni bilans handlowy w wysokości 48 mln USD. Według danych z 2016 roku wartość eksportu szacowana była na 333 mln dolarów, a importu na 2,22 mld dolarów, skutkując ujemnym saldem w wysokości 1,89 mld USD^[3].

Głównymi produktami importowanymi są artykuły spożywcze (23% całego importu), a eksportowymi – żywe owce i kozy (32% eksportu), banany, skóry, ryby, węgiel drzewny i złom^[3][1].

W 2017 roku głównymi rynkami eksportowymi były Oman, Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Jemen i Pakistan, import pochodził z Chin, Indii, Etiopii i Omanu^[1].

źródło^[2]:

• Plaga szarańczy w Afryce Wschodniej (2019–2020)