Kopalnia Węgla Kamiennego „Boże Dary”
50°10′50″N 19°00′26″E/50,180556 19,007222 Kopalnia „Boże Dary” (dawna kopalnia „Böer”) na fotografii z okresu dwudziestolecia międzywojennego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Adres |
40-750 Katowice |
| Data założenia | |
| Data likwidacji |
1 stycznia 1976 połączenie z KWK Murcki, 2015 kopalnia przekazana do SRK |
| Forma prawna | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Katowic  | |
| 50°10′50″N 19°00′26″E/50,180556 19,007222
| |
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Kopalnia Węgla Kamiennego Boże Dary (do 1937 roku Böer[1]) – kopalnia węgla kamiennego w Katowicach, która została założona w 1901 i działała jako samodzielny zakład do 1 stycznia 1976 roku. Zbudowana przez książąt pszczyńskich w latach 1901-1903, na ich terenach należących wówczas do terenu Podlesia, w pobliżu Kostuchny, w celu eksploatacji w innym miejscu pokładu Emanuel, tego samego, który eksploatowała przemysłowo od połowy XVIII w. inna kopalnia książąt, Emanuelssegen (Murcki).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Budowana w latach 1901–1903 kopalnia już w 1902 roku rozpoczęła wydobycie. Nazwano ją Böer, na cześć inspektora górniczego (Bergasessor) nazwiskiem Böer[2]. W 1913 roku kopalnia wydobyła 709 732 tony węgla. Wokół niej powstało osiedle górnicze o nazwie Böerschächte wzdłuż dzisiejszej ul. Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Rozwój kolonii finansowany był przez przedsiębiorstwo, stanowiące przykład modelowej wówczas kolonii robotniczej. Do 1923 r. osiedle podlegało bezpośrednio administracji dworskiej książąt, a po dokonanej wtedy w II Rzeczypospolitej reformie włączono je do Kostuchny. W 1937 roku kopalni zmieniono nazwę na Boże Dary[1], zmieniono także nazwy szybów: Emanuel na Książę Maria, Książę na Harcerski, Hans Heinrich na Harcerski I[1]. Wydobywała ona wówczas ok. 420 000 ton węgla.
Po nacjonalizacji kopalnię włączono do Mikołowskiego Zjednoczenia przemysłu węglowego, po reorganizacji, od 1 stycznia 1947, do Jaworznicko-Mikołowskiego ZPW. W 1947 do kopalni przyłączano kopalnię Murcki, zachowując nazwę Boże Dary, rok później ponownie je rozłączono. W 1970 r. kopalnia wydobyła 930 730 ton węgla. Wyczerpywanie się zasobów eksploatowanych przez kopalnię Murcki spowodowało, że od 1 stycznia 1976 r. połączono obie kopalnie. Formalnie Boże Dary włączono do kopalni Murcki, zachowując w ten sposób tradycje najstarszej prawdopodobnie kopalni węgla na Górnym Śląsku[3]. Faktycznie kompleks wydobywczo-przetwórczy przeniesiono stopniowo na teren byłej już kopalni Boże Dary.
18 lipca 1956 roku miała tu miejsce największa katastrofa górnicza w historii KWK Boże Dary, w wyniku której śmierć poniosło 24 górników i ratowników górniczych. 1 grudnia 2006 r. w 50 rocznicę tej tragedii, w kaplicy św. Barbary na terenie kopalni odsłonięto pamiątkową tablicę upamiętniającą tamto wydarzenie.
1 lipca 2015 roku część kopalni została przejęta przez Spółkę Restrukturyzacji Kopalń w celu likwidacji tejże części, gdzie wydobycie węgla bardzo niskiej jakości stało się nieopłacalne[4]. Przy KHW pozostaje część Bożych Darów, która jest potrzebna, by móc sięgnąć po złoża siodłowe, poniżej 1000 m. Obecni pracownicy, którzy nie skorzystali z odpraw zostaną przydzieleni do innych ruchów, jak np. Staszic czy Wujek.
Pracownicy kopalni
[edytuj | edytuj kod]W kopalni Boże Dary jako rębacz pracował późniejszy pisarz i aktor Jan Himilsbach[5].
Obiekty zabytkowe
[edytuj | edytuj kod]Budynki zespołu Kopalni Węgla Kamiennego „Murcki” − rejon „Boże Dary” zostały objęte ochroną konserwatorską[6]; są to[7][8]:
- budynek biurowy i cechowni,
- budynek rozdzielni,
- budynek dawnej kotłowni (obecnie warsztatowy),
- budynek dawnej łaźni,
- budynek związków zawodowych,
- dwa budynki warsztatowe,
- biura i warsztaty szybowe.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Zmiany nazw kopalń zakładów ks. Pszczyńskiego. „Śląski Kurjer Poranny”, s. 17, 1937-03-28.
- ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022, s. 60-63.
- ↑ Adam Frużyński: Kopalnie węgla kamiennego w Polsce. Łodź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2012, s. 176-178. ISBN 978-83-7729-139-9.
- ↑ Spółka Restrukturyzacji Kopalń Spółka Akcyjna w Bytomiu Oddział w Katowicach Kopalnia Węgla Kamiennego „Boże Dary”. Spółka Restrukturyzacji Kopalń, 2015. [dostęp 2017-11-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-20)].
- ↑ Magdalena Dubrowska, „Gazeta Wyborcza”, Magazyn Stołeczny, 30.08.2013, s.8.
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-06-01]
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego południowych dzielnic miasta Katowice. www.bip.katowice.eu. [dostęp 2011-06-01]. (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-01]. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna "Artur", 1996, s. 71, 72, 133−137. ISBN 83-905115-0-9.
