Królowy Most

Królowy Most
	osada
	; Cerkiew prawosławna św. Anny
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	białostocki
Gmina	Gródek
Wysokość	135–149 m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	90
Strefa numeracyjna	85
Kod pocztowy	16-040
Tablice rejestracyjne	BIA
SIMC	0028984
	Położenie na mapie gminy Gródek Królowy Most
	Położenie na mapie Polski Królowy Most
	Położenie na mapie województwa podlaskiego Królowy Most
	Położenie na mapie powiatu białostockiego Królowy Most
	53°08′37″N 23°28′15″E/53,143611 23,470833
	Multimedia w Wikimedia Commons

Królowy Most (dawn. Janopol; biał. Кралёвы Мост^[4]) – osada w Polsce położona nad rzeką Płoską w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Gródek^[3]^[5]. Leży ok. 20 km na wschód od Białegostoku.

Wieś, położona na skraju Puszczy Knyszyńskiej, ma charakter letniskowy. Jej wcześniejsze nazwy to: Annopol i Janopol – ta druga związana według tradycji z Janem III Sobieskim.

Opis

Według legendy, podczas podróży do Wołkowyska, w okolicach dzisiejszego Królowego Mostu zatrzymał się Zygmunt August. Wówczas to ponoć w ciągu jednej nocy zbudowano most na rzece Płosce^[6].

W 1871 obok majątku Janopol, nad rzeką, znajdował się tartak, młyn oraz duża fabryka sukna, przy której wzniesiono kilka domów dla robotników^[7].

Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności w 1921 Królowy Most był folwarkiem liczącym 3 domostwa i zamieszkiwanym przez 20 osób. Wszyscy mieszkańcy zadeklarowali wówczas białoruską przynależność narodową oraz wyznanie prawosławne^[8].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Królowy Most. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa białostockiego.

Przez Królowy Most prowadzą szlaki turystyczne: Szlak Wzgórz Świętojańskich i Szlak Napoleoński. W okolicy wsi miały miejsca bitwy w latach: 1807, 1831 i 1863.

We wsi nagrano kilka scen do filmów Jacka Bromskiego U Pana Boga za piecem, U Pana Boga w ogródku oraz U Pana Boga za miedzą.

Zabytki

rzymskokatolicka kaplica pod wezwaniem św. Anny należąca do parafii w Gródku, 1857, nr rej.:A-382 z 8.10.1986. W latach 1863–1915 obiekt funkcjonował jako cerkiew prawosławna^[9].
prawosławna cerkiew parafialna pod wezwaniem św. Anny – w stylu bizantyjskim na planie krzyża greckiego, z absydą i z trzema wieżyczkami nad szczytami. Wewnątrz znajduje się ikonostas pochodzący z cerkwi w Grodnie, 1913–1939 nr rej.:A-381 z 5.11.1987^[10].

Stare cmentarze: prawosławny i rzymskokatolicki.

Dojazd

Królowy Most leży przy drodze krajowej nr 65 prowadzącej do polsko-białoruskiego przejścia granicznego w Bobrownikach.
Dojazd autobusem PKS Białystok (linia Białystok – Gródek).

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 62395
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 622 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
↑ Кралёвы Мост, фальварак. Radzima.net. [dostęp 2016-09-07].
↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
↑ Cerkiew pw. św. Anny – Królowy Most. ciekawepodlasie.pl. [dostęp 2016-06-02].
↑ Anna Radziukiewicz: Gródek nad Supraślą. Z dziejów prawosławnej parafii. Gródek: Parafia prawosławna Narodzenia Bogaradzicy w Gródku, 2011, s. 51. ISBN 978-83-933473-0-8.
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 22 (13).
↑ Kaplica p.w.św. Anny – Królowy Most. ciekawepodlasie.pl. [dostęp 2016-06-02].
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 .

Linki zewnętrzne

Legenda związana z powstaniem wsi
Praca magisterska na temat historii Janopola-Królowego Mostu
Królowy Most, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 691 .

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 62395

[poczta-2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 622 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-3] GUS. Wyszukiwarka TERYT.

[4] Кралёвы Мост, фальварак. Radzima.net. [dostęp 2016-09-07].

[roz-5] Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).

[6] Cerkiew pw. św. Anny – Królowy Most. ciekawepodlasie.pl. [dostęp 2016-06-02].

[7] Anna Radziukiewicz: Gródek nad Supraślą. Z dziejów prawosławnej parafii. Gródek: Parafia prawosławna Narodzenia Bogaradzicy w Gródku, 2011, s. 51. ISBN 978-83-933473-0-8.

[Spis1921-8] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 22 (13).

[9] Kaplica p.w.św. Anny – Królowy Most. ciekawepodlasie.pl. [dostęp 2016-06-02].

[10] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 .

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Wsie	Bielewicze Bobrowniki Borki Chomontowce Downiewo Dzierniakowo Gobiaty Gródek Grzybowce Jaryłówka Józefowo Kołodno Królowe Stojło Łużany Mieleszki Mostowlany Narejki Nowosiółki Pieszczaniki Podozierany Podzałuki Przechody Radunin Skroblaki Słuczanka Sofipol Straszewo Świsłoczany Waliły Wiejki Wierobie Załuki Zarzeczany Zasady Zielona Zubki Zubry
Kolonie	Bagno Bobkowy Hrud Glejsk Gródek-Kolonia Jakubin Kondycja Mieleszki-Kolonia Piłatowszczyzna Ruda Stryjenszczyzna
Osady	Królowy Most Kuberka Pałatki Radunin (osada leśna) Waliły-Dwór Waliły-Osada Waliły-Stacja Wyżary
Osady leśne	Józefowo (leśniczówka) Kozi Las Skroblaki (leśniczówka) Turowo

Przynależność wojewódzka	Prusy: departament białostocki (1795–1807) Rosja: obwód białostocki (1807–42) gubernia grodzieńska (1842–1915) II RP: woj. białostockie (1919–39) ZSRR: obwód białostocki (1939–40) PRL: woj. białostockie (1945–75)
Gminy miejskie (1795–1975)	Białystok (do 1928 →) Choroszcz (do 1875 i od 1919) Czarna Białostocka (od 1962) Goniądz (do 1954 →) Gródek (do 1875) Jasionówka (do 1875) Knyszyn (do 1954 →) Starosielce (1919–54) Supraśl (1824–1875 i od 1919) Suraż (do 1919 i 1923–54 →) Trzcianne (do 1800) Wasilków (od 1919) Zabłudów (do 1875 i od 1919)
Miasteczka (1795–1934)	Choroszcz (1875–1919) Gródek (1875–1934) Janopol (1875–1915) Jasionówka (1875–1919) Supraśl (1875–1919) Trzcianne (1800–1934) Wasilków (← 1915–19) Zabłudów (1875–1919)
Osiedla (1954–72)	Czarna Wieś (1956–62)
Gminy wiejskie (1861–1954 i 1973–75)	Bacieczki (1944–54) Barszczewo (1944–54) Białostoczek (1861–1944) Choroszcz (1861–1944 i 1973–75) Czarna Wieś (← 1915–54) Czarna Białostocka (1973–75) Dobrzyniewo (Kościelne) (1944 i 1973–75) Dojlidy (1861–1954) Dolistowo (1915–44) Goniądz (1915–54 →) Gródek (1861–1954 i 1973–75) Jaświły (1861–1915 i 1944–54 →) Juchnowiec (Dolny) (1861–1954 i 1973–75) Kalinówka (1915–54 →) Krypno (1861–1954 →) Michałowo (1861–1954 i 1973–75) Obrubniki (1861–1944 i 1944–54) Przytulanka (1861–1915) Supraśl (1973–75) Suraż (1919–23) Szymki (1973–75) Trzcianne (1915–54 →) Tykocin (1973–75) Wasilków (1973–75) Zabłudów (1861–1954 i 1973–75) Zaścianki (1973–75) Zawyki (1861–1954)
Gromady (1954–72)	Barszczewo (1954–72) Biele (1954–59) Bobrowniki (1954–59) Bogdanki (1959–72) Czarna Wieś (1954–55) Czarna Wieś Kościelna (1954–72) Dobrzyniewo Duże (1954–59) Dobrzyniewo Kościelne (1959–72) Dobrzyniówka (1954–59) Dojlidy Górne (1959–71) Dorożki (1954–59) Fasty (1954–68) Folwarki Tylwickie (1954–71) Gnieciuki (1954–59) Grabówka (1954–71) Gródek (1954–72) Horodniany (1954 → i ← 1956–72) Jałówka (1954–71) Jeżewo (← 1958–72) Juchnowiec Dolny (1954–72) Jurowce (1954–61) Juszkowy Gród (1954–72) Kamionka (1954–59) Konowały (1954–72) Kozińce (1954–72) Koźliki (1954–59) Królowy Most (1954–72) Kuriany (1954–59) Lewickie (1954–59) Łopuchowo (← 1958–59) Michałowo (1954–72) Mostowlany (1954–59) Nowa Wola (1954–59) Nowe Aleksandrowo (1954–59) Ogrodniczki (1954–71) Olmonty (1954–59) Pogorzałki (1954–61) Rafałówka (1959–72) Rogowo (1954–59) Rudnia (1954–57) Rynki (1954 →) Rzędziany (← 1958–61) Saniki (← 1958–59) Simuny (1954–59) Studzianki (1954–61) Szymki (1954–72) Topolany (1954–59) Trypucie (1954 →) Turośl Dolna (1954 →) Turośl Kościelna (1954 →) Tykocin (← 1958–72) Uhowo (1954 →) Waliły-Stacja (1954–68) Wasilków (1961–72) Wiejki (1954–59) Zabłudów (1959–72) Załuki (1954–59) Zaścianki (1972) Zawady (1954 →) Zawyki (1954 →) Złotoria (← 1958–72) Zubki (1954–72) Zwierki (1954–59) Żuki (1954–59)