| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C6H14N2O2 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Inne wzory |
H2N(CH2)4CH(NH2)CO2H | ||||||||||||||
| Masa molowa |
146,19 g/mol | ||||||||||||||
| Wygląd |
białe ciało stałe | ||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||
| DrugBank | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||
| ATC | |||||||||||||||
Lizyna, skr. Lys, K – organiczny związek chemiczny z grupy aminokwasów białkowych. Dla człowieka jest aminokwasem egzogennym, gdyż nie jest syntetyzowany w organizmie i musi być dostarczany z pożywieniem.
Lizyna jest aminokwasem polarnym. Zawiera zasadowy łańcuch boczny, który w pH komórki ma ładunek dodatni (−NH+
3). Wchodzi w skład białek wiążących ujemnie naładowane cząsteczki kwasów nukleinowych, takich jak histony.
Rola lizyny w organizmie:
- Niezbędna przy budowie białek, głównie w mięśniach i w kościach, istotna w okresie rozwoju.
- Wchłania wapń, poprawia koncentrację umysłową.
- Łagodzi objawy przeziębienia, grypy oraz opryszczki.
- Obecna przy wytwarzaniu hormonów, przeciwciał, enzymów i przy budowie kolagenu.
- Jej niedobór skutkuje objawami zmęczenia i rozdrażnienia, powoduje anemię i wypadanie włosów.
- Najprawdopodobniej jeden z czynników wpływających w dużej mierze na procesy antykancerogenne w połączeniu z dużymi dawkami antyoksydantów.
- Uczestniczy w procesach odnowy tkanek, tworzenia się przeciwciał oraz stymulacji wzrostu.
Na skalę przemysłową otrzymuje się ją z kaprolaktamu[1].
W postaci chlorowodorku jest stosowana jako dodatek do pasz w celu podniesienia ich wartości odżywczej (podobnie jak metionina). Roczna światowa produkcja lizyny i jej soli wyniosła w 2005 r. 850 tys. ton (w przybliżeniu tyle samo, co łączna produkcja pozostałych – poza kwasem glutaminowym – podstawowych aminokwasów i ich soli)[4].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 228, ISBN 83-7183-240-0.
- ↑ L-Lysine, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00123 (ang.).
- ↑ L-Lizyna [online], karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, 7 czerwca 2023, numer katalogowy: L5501 [dostęp 2023-09-11]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Karlheinz Drauz i inni, Amino Acids, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2006, s. 48, DOI: 10.1002/14356007.a02_057 (ang.).
