Wikipedia:Strona główna

Czy wiesz…

Z nowych i ostatnio rozbudowanych artykułów w Wikipedii, napisanych podczas edytonu Kopalnia Wiedzy 2025:

…skąd pochodzi tradycyjny strój widoczny na zdjęciu obok?

…jak długo istniały pozostałości zabrzańskiego „zamku” i co się z nimi stało?

…jakimi technikami artystycznymi tworzy swoje dzieła Franciszek Wyleżuch?

…że pierwszy doktor z Politechniki Śląskiej podróżował motocyklem po Europie i Afryce?

Wydarzenia

Inwazja Rosji na Ukrainę • wojna Izraela z Hamasem

Sam Rivers

• Amerykanin Eric Lu został zwycięzcą XIX Konkursu Chopinowskiego (21 października)
• Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii przyznano za „wyjaśnienie wzrostu gospodarczego napędzanego innowacjami”. Otrzymali ją: Philippe Aghion i Peter Howitt za „teorię zrównoważonego wzrostu poprzez twórczą destrukcję” oraz Joel Mokyr za „zidentyfikowanie warunków wstępnych dla zrównoważonego wzrostu poprzez postęp technologiczny” (13 października)
• Pokojową Nagrodę Nobla otrzymała María Corina Machado za „niestrudzoną pracę na rzecz praw demokratycznych narodu wenezuelskiego i za jej walkę o sprawiedliwe i pokojowe przejście od dyktatury do demokracji” (10 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury otrzymał László Krasznahorkai za „fascynującą i wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznego terroru potwierdza siłę sztuki” (9 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii otrzymali Susumu Kitagawa, Richard Robson i Omar M. Yaghi za rozwój szkieletów metalo-organicznych (8 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki otrzymali John Clarke, Michel Devoret i John M. Martinis za odkrycie makroskopowego tunelowania kwantowo-mechanicznego i kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym (7 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny otrzymali Mary Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi za odkrycia dotyczące obwodowej tolerancji immunologicznej (6 października)

Zmarli: Abd ar-Ra’uf al-Kasm • Andrzej Kołakowski • Sam Rivers (na zdjęciu) • Chen Ning Yang • Tomiichi Murayama • Ace Frehley • Raila Odinga • Jim Bolger • Aleksandr Ditiatin • Diane Keaton • John Lodge • Mirosław Chojecki • Adam Strzembosz

Rocznice

25 października: imieniny obchodzą m.in.: Daria, Kryspin i Tadea
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:

Aus dem Grunewald

Krzysztof Piesiewicz

• 1415 – wojna stuletnia: miażdżące zwycięstwo Anglików nad Francuzami w bitwie pod Azincourt
• 1825 – urodził się austriacki kompozytor, skrzypek i dyrygent Johann Strauss syn, zwany królem walca, rozsławiony przez taneczne walce (m.in. „Nad pięknym modrym Dunajem”, „Życie artysty”), najwybitniejszy przedstawiciel operetki wiedeńskiej (m.in. Zemsta nietoperza) (do odsłuchania 3 walce Straussa: Róże południa, Życie artysty, Wiedeńska krew)
• 1865 – urodził się niemiecki malarz i grafik Walter Leistikow, współzałożyciel Berlińskiej Secesji (na ilustracji jedno z jego dzieł: „Aus dem Grunewald”)
• 1875 – w Bostonie odbyło się prawykonanie I Koncertu fortepianowego b-moll Piotra Czajkowskiego (do odsłuchania pierwsza część koncertu)
• 1945 – urodził się polski prawnik, polityk i scenarzysta Krzysztof Piesiewicz (na fotografii), współautor scenariuszy do filmów Krzysztofa Kieślowskiego
• 2005 – zmarła polska piosenkarka Mira Kubasińska, wokalistka zespołu Breakout, wykonawczyni przebojów „Poszłabym za tobą”, „Gdybyś kochał, hej”
  
  24 października • Kalendarium dzień po dniu • 26 października

Artykuł na medal

Madonna (ur. 16 sierpnia 1958 w Bay City) – amerykańska piosenkarka popowa, tekściarka, kompozytorka, producentka muzyczna i filmowa, aktorka, reżyserka, scenarzystka, tancerka, gitarzystka, pisarka, przedsiębiorczyni oraz filantropka. Nazywana „Królową Popu”, uchodzi za jedną z najpopularniejszych, najistotniejszych i najbardziej wpływowych postaci w historii muzyki rozrywkowej oraz ikonę popkultury. Znana z kontrowersji związanych z wykorzystywaniem w swojej twórczości motywów seksualnych i religijnych, a także nowatorskiego podejścia do teledysku oraz koncertu. Sprzedała ponad 400 milionów nagrań, co jest jednym z najwyższych wyników spośród wszystkich wykonawców w historii, w tym najwyższym spośród kobiet. Jej koncerty zarobiły ponad 1,6 miliarda dolarów amerykańskich, co plasuje ją w czołówce najbardziej dochodowych artystów w historii branży koncertowej. Według Forbesa jest jednym z najbogatszych muzyków na świecie, ponadto wielokrotnie plasowała się na pierwszych miejscach jego rocznych list najlepiej zarabiających artystów muzycznych. Ustanowiła liczne rekordy w zakresie list przebojów oraz sprzedaży muzyki i biletów na koncerty. Czytaj więcej…

Dobry artykuł

Strale – włoski niszczyciel z okresu międzywojennego i II wojny światowej typu Dardo. Nosił znak burtowy ST. Zbudowany w Genui we Włoszech, zwodowany w 1931 roku, wszedł do służby w marynarce włoskiej Regia Marina w 1932 roku. Walczył podczas wojny na Morzu Śródziemnym, głównie w eskorcie konwojów do Afryki Północnej. Wyporność standardowa okrętu wynosiła 1220 ton, a pełna około 2000 ton. Uzbrojenie stanowiły cztery armaty kalibru 120 mm w zdwojonych stanowiskach i sześć wyrzutni torped oraz małokalibrowa artyleria przeciwlotnicza i uzbrojenie przeciwpodwodne. Napęd stanowiły turbiny parowe, prędkość projektowa wynosiła 38 węzłów. Okręt zatonął 21 czerwca 1942 roku po wejściu na skały u brzegów Tunezji. Czytaj więcej…