Szczerców

wieś
Szczerców, ul. Łaska
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	bełchatowski
Gmina	Szczerców
Liczba ludności (31.03.2021)	2990[2]
Strefa numeracyjna	44
Kod pocztowy	97-420[3]
Tablice rejestracyjne	EBE
SIMC	0553489
Położenie na mapie gminy Szczerców Szczerców
Położenie na mapie Polski Szczerców
Położenie na mapie województwa łódzkiego Szczerców
Położenie na mapie powiatu bełchatowskiego Szczerców
51°19′55″N 19°06′46″E/51,331944 19,112778[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Szczerców – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie bełchatowskim, w gminie Szczerców, nad rzeką Widawką. Siedziba gminy Szczerców.

Dawniej miasto - uzyskał lokację miejską przed 1364 rokiem, zdegradowany w 1870 roku^[4]. W końcu XVI wieku był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[5] w tenucie szczercowskiej w powiecie sieradzkim województwa sieradzkiego^[6]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.

Na terenie gminy mieści się Odkrywka Szczerców Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów, okres eksploatacji węgla brunatnego przewidziany jest do 2038 r.

Przez miejscowość przebiegają drogi wojewódzkie DW480 oraz DW483.

Szczerców należy do nazwań dzierżawczych, pochodzi do nazwy osobowej Szczyrzec (od staropolski szczyry – szczery)^[9], właściciela bądź założyciela osady. Pierwsza wzmianka w prawdopodobnie zniekształconej formie Sczersow z roku 1332, pochodzi z dokumentów watykańskich. Natomiast w akcie fundacyjnym miejscowego kościoła widnieje zapis antiqa vila Sczyercow (1362). Od XVI wieku wzmiankowany jest Stari Sczircow. Forma zapisu Szcz-e-rców powstała w okresie późniejszym, jako naturalne przekształcenie -yr-, w -er- zgodnie z ewolucją tej grupy nazw^[10]. Nazwisko Szczyrzec jest znane z dokumentów historycznych – Stasconis Sczirczonis (1405).

Pierwsze wzmianki o Szczercowie pochodzą z roku 1332. Początków osadnictwa należy szukać na terenie Wsi Szczercowskiej. Prawdopodobnie znajdowała się tam kuźnica przy której skupiało się osadnictwo. Kuźnica położona była w lasach królewskich przy ujściu rzeki Pilsi do Widawki. W dniu 8 maja 1367 Kazimierz Wielki wystawił dokument fundacyjny szczercowskiej parafii. Dokument spisał podkanclerzy Janko z Czarnkowa. Król nadał kościołowi dziesięciny. Z placów miejskich ksiądz otrzymywał opłatę w wysokości 1 grosza, kościelny natomiast 0,5 grosza. Ksiądz mógł też założyć jedną lub 2 jatki rzeźnicze oraz stawiać jazy na rzece Widawce. Otrzymywał również 3 łany ziemi uprawnej i 4 łąki, a także prawo do pobierania ceł na traktach: krakowskim i wrocławskim (pół grosza od każdego wozu i 2 denary od bydlęcia. Wcześniej Szczerców należał do parafii w Restarzewie, a do XIII wieku do parafii w Widawie. Prawdopodobną datą nadania praw miejskich dla Szczercowa jest rok 1364, niewykluczone jednak, że nastąpiło to nieco wcześniej. Nadanie to potwierdził w 1511 roku Zygmunt I. Potwierdzili je i rozszerzyli Zygmunt August w 1548 i 1564, Stefan Batory 1578, Władysław IV 1633, Jan III Sobieski 1680, August III 1754 i Stanisław August Poniatowski 1765. W 1870 Szczerców utracił prawa miejskie tak jak wiele innych miast w zaborze rosyjskim, co było spowodowane udziałem mieszczaństwa w powstaniu styczniowym.

Oddziały Wehrmachtu wkroczyły do miejscowości 3 września 1939 roku podpalając zabudowania gospodarcze i mieszkalne w wyniku czego wieś spłonęła w 80%. Żołnierze niemieccy zabili kilkunastu mieszkańców wsi wrzucając granaty do mieszkań i strzelając do napotkanych osób^[11]. Zabici zostali wówczas: Dąbrowska, Antoni Herczyński, Antoni Hetman, Jędraszek, Piotr Kochelski, Roch Łużnik, Antoni Malenta, Franciszek Murlikiewicz i 3-osobowa rodzina o nieustalonych personaliach^[12].

Ta sekcja od 2007-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Według legendy w roku 1176 książę Kazimierz Sprawiedliwy udał się do puszczy na łowy, gdzie odłączył się od orszaku i zabłądził. Gdy męczyło go pragnienie jego giermek udał się na poszukiwanie wody. Po pewnym czasie napotkał chatę. Po wejściu do środka zobaczył w niej pięciu obdartych chłopców klęczących przy garnku stojącym na wygasłym palenisku i powtarzających: „będziemy rzepę jeść”. Gdy giermek podniósł pokrywkę zobaczył, że w garnku są kamienie. Obok dzieci klęczała ich matka i modliła się słowami „Ojcze nasz” do momentu „chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj” i zaczynała modlitwę od początku. Gdy giermek powrócił wraz z księciem, wdali się w rozmowę z kobietą. Okazało się, że jest ona wdową i nie ma za co wyżywić dzieci. Włożyła więc kamienie do garnka i modliła się o cud. Ponieważ modliła się szczerze, Bóg zesłał wybawienie właśnie w osobie księcia. Książę zabrał ze sobą dzieci najpierw do Sandomierza, potem do Krakowa. Chłopcy dorośli na jego dworze i powrócili w swe rodzinne strony. Dwu z nich założyło kuźnicę i wytapiało żelazo, trzeci został borowym u książąt sieradzkich. Z czasem wokół kuźnicy zaczęli osiedlać się ludzie i powstała kaplica. Legendę miał znać Kazimierz Wielki, dlatego lokując osadę nazwał ją Szczercowem na pamiątkę szczerej modlitwy. Legenda ta nie ma żadnego potwierdzenia i nie wiadomo kiedy się zrodziła.

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa^[13] na listę zabytków wpisane są obiekty:

• kaplica pw. Świętej Trójcy przy kościele par. pw. Narodzenia NMP, 1686, (nr rej.: 520-III-21 z 27.02.1950)
• drewniana kaplica cmentarna pw. św. Barbary, (nr rej.: 440 z 25.07.1967)

Na uwagę zasługują też:

• neoromański Kościół parafialny Narodzenia NMP z początku XX w.
• Cmentarz żydowski w Szczercowie (pozostałości).
• ruiny drewnianego młyna wodnego z XIX w.
• aleja brzóz przy drodze do Lubca (blisko 500 drzew, w tym 3 brzozy o czarnej korze)^[14]

W Szczercowie znajduje się klub sportowy Astoria Szczeców, który w sezonie 2023/2024 występuje w klasie A, gr. Piotrków Trybunalski II^[15].

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Szczercowie.

• Szczerców, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 849 .
• historia szczercowskich Żydów