Y’all

Nie mylić z: Yall.

Y’all (wym. UK: /jɔːl/, USA: /jɑːl/^[1]; ang. „wy wszyscy”) – w języku angielskim forma ściągnięta od you i all (niekiedy pisane łącznie jako you-all). Y’all funkcjonuje zasadniczo jako zaimek drugiej osoby liczby mnogiej, jednak kwestia jego stosowania wyłącznie jako formy liczby mnogiej stała się tematem wieloletnich sporów i dyskusji lingwistycznych. Forma ta jest silnie kojarzona z południowymi odmianami angielszczyzny amerykańskiej^[2], jak również z innymi dialektami takimi jak angielszczyzna afroamerykańska oraz z formą angielszczyzny południowoafrykańskiej używaną przez osoby pochodzenia hinduskiego^[3].

Y’all powstało jako forma ściągnięta od you-all. Forma ta po raz pierwszy pojawiła się w XIX wieku na południu Stanów Zjednoczonych^[4], a po raz pierwszy odnotowano ją w 1824 roku^[5]. Brakuje informacji na temat wielu aspektów pochodzenia tego wyrazu; nie istnieje m.in. żadne opracowanie, które wyjaśniałoby, czy słowo to zaczęło być używane przez Afroamerykanów na południu czy przez białych imigrantów^[6]. Jedna z teorii głosi, że termin ten wywodzi się od wyrażenia ye aw, funkcjonującgo we wczesnym dialekcie ulsterskim^[7]. Imigranci pochodzenia irlandzko-szkockiego, którzy podróżowali do południowych stanów bardzo często używali tego wyrażenia^[8]. Część zebranych danych wskazuje, że forma y’all mogła wyewoluować z ye aw dzięki afrykańskim niewolnikom, którzy najprawdopodobniej przyswoili sobie ten element językowy^[9] . Inna teoria głosi, że y’all jest kalką z kreolskich języków gullah oraz karaibskiej angielszczyzny, która potem pojawiła się we wczesnych odmianach angielszczyzny afroamerykańskiej^[5]. Forma y’all jest rodzimych tworem, to jest znajduje swoje źródło w rodzimych procesach gramatycznych i morfologicznych, a nie w naleciałościach innych dialektów angielszczyzny^[5].

Występują również inne warianty pisowni tego wyrazu: ya'll oraz yall, przy czym forma y’all jest najbardziej rozpowszechniona, będąc dziesięć razy bardziej popularną niż ya'll^[10]. Rzadziej spotykane odmiany zapisu to yawl oraz yo-all^[6].

Źródła formy y’all doszukuje się na etapie złączenia się drugiej osoby liczby pojedynczej („thou”) i mnogiej („ye”) w języku wczesnonowoangielskim^[5]. Tym samym y’all miało wypełnić lukę powstałą w wyniku braku osobnego zaimka dla drugiej osoby liczby mnogiej w angielszczyźnie standardowej. Zaimek y’all uchodzi za nietypowy, ponieważ akcentowana forma you-all, od której się wywodzi, staje się nieakcentowana^[10].

Y’all może pełnić kilka funkcji gramatycznych – funkcjonuje np. jako zaimek zbiorowy („do y’all have any money?”) lub zaimek nieokreślony („y’all are here”)^[11] [12].

Językoznawca Raymond Hickey podaje również, że y’all służy w pewnych kontekstach do wyrażenia „zażyłości” oraz „solidarności” z rozmówcą^[13]. Jako forma liczby pojedynczej y’all może służyć okazaniu życzliwości wobec adresata^[14]. Tak użyte angielskie y’all odróżnia się zatem od praktyki panującej w językach takich jak francuski, niemiecki czy rosyjski, gdzie liczba mnoga nadaje wypowiedzi oficjalny i formalny ton^[14].

Od wielu lat, wśród użytkowników tej formy i profesjonalnych gramatyków^[12], toczy się debata, czy zwrot y’all odnosi się wyłącznie do liczby mnogiej^[5]. Spór ten sięga do końca XIX wieku i problematykę tę od tego czasu bardzo często porusza się w literaturze lingwistycznej^[12]. Mimo że wielu mieszkańców południowych stanów preferuje używanie y’all wyłącznie w liczbie mnogiej, wiadomo, że zaimek ten używany jest również w funkcji liczby pojedynczej^[6][10][14], w szczególności poza obszarami południowych stanów^[15].

Henry Louis Mencken ustalił, że zaimki y’all i you-all odnoszą się przeważnie do liczby mnogiej, jednak również on przyznał, że wyrażenia te bywają również stosowane jako formy liczby pojedynczej. Stwierdził, że y’all w liczbie mnogiej jest:

Istnieje również dzierżawcza forma zaimka y’all pisana najczęściej jako y’all's^[13], jednakże z powodu braku ustandaryzowanej pisowni można spotkać się z wieloma wariacjami tego wyrazu, w tym: y’alls, y’all's, y’alls's, you all's, your all's oraz all of y’all's^[12].

Niektórzy użytkownicy angielszczyzny używają form all y’all, all of y’all i alls y’all na określenie większej grupy osób niż sugerowałoby samo y’all^[18], jednakże w niektórych południowych regionach Stanów Zjednoczonych warianty te są postrzegane jako niepoprawne i nadmiarowe. Forma all y’all bywa także używana w celu wzmocnienia wypowiedzi.

Odsłuchaj

Wymowa Y’all

Y’all wymówione przez mieszkańca Głębokiego Południa Stanów Zjednoczonych

Wymowa Y’all'dn’t’ve

Wymowa bardzo potocznej formy ściągniętej Y’all'dn’t’ve (You all do not have)

Problem z odtwarzaniem tych plików? Zobacz strony pomocy.

Słownik Cambridge podaje wymowę y’all jako /jɑːl/, która jest zgodna z transkrypcją fonetyczną dla ustandaryzowanej angielszczyzny amerykańskiej (tzw. General American)^[1]. Amerykański słownik Merriam-Webster podaje transkrypcję zgodną z bardziej południowym dialektem, czyli tam, gdzie y’all jest najczęściej stosowane, mianowicie /jɔːl/^[19]. W amerykańskiej angielszczyźnie długość samogłoski (reprezentowana znakiem ː) nie jest wartością fonemiczną, dlatego nie jest ona zaznaczona w transkrypcji Merriam-Webster. Niewielkie różnice w wymowie związane są ze zjawiskiem defonologizacji głosek /ɔ/ i /ɑ/, które w amerykańskiej odmianie angielskiego, dla wielu rodzimych użytkowników języka, tracą swoją dystynktywność (tzw. cot–caught merger).

Y’all uważane jest za „jedną z najbardziej charakterystycznych cech gramatycznych” południowej odmiany języka angielskiego w Stanach Zjednoczonych, jak również jego jedną z najważniejszych cech^[5]. Osoby, które przeprowadziły się na Południe z innych rejonów kraju często przyswajają użycie y’all, nawet gdy nie przyswajają innych cech^[20] . Poza południowymi terenami Stanów Zjednoczonych, y’all jest ściśle powiązane z afroamerykańską odmianą języka angielskiego^[21]. Afroamerykanie przyjęli południową angielszczyznę i podczas masowej emigracji na północ w XIX wieku, część cech językowych powędrowała razem z nimi, w tym y’all, które w społecznościach afroamerykańskich poza południem jest szczególnie widocznie^[22].

Użycie y’all jako głównego zaimka dla drugiej osoby liczby mnogiej nie jest upowszechnione na całym obszarze południa Stanów Zjednoczonych. Na przykład w dialektach z Ozark i Great Smoky Mountains dominuje forma you'uns – forma ściągnięta od you ones^[12]. Na południu funkcjonują również inne formy tego zaimka, jak na przykład you guys^[12].

W 2003 roku wydział językoznawstwa na Uniwersytecie Harvarda przeprowadził ankietę dotyczącą dialektów używanych na terenie całych Stanów Zjednoczonych. Jednym z pytań było pytanie o to „jakiego słowa/jakich słów używasz, by zwrócić się do dwóch lub więcej osób?”^[23]. Y’all padło jako odpowiedź w każdym stanie, przy czym najwięcej osób (ponad 85%) udzieliło takiej odpowiedzi w Missisipi, a najmniej (poniżej jednego procenta) w Dakocie Północnej^[23].

Procentowe użycie y’all jako zwrot do kilku osób w poszczególnych stanach. Alaska Alabama Arkansas Arizona Kalifornia Kolorado Connecticut Waszyngton Delaware Floryda 8,89% 72,81% 69,17% 7,18% 6,80% 6,78% 3,04% 18,52% 20,93% 41,49% Georgia Hawaje Iowa Idaho Illinois Indiana Kansas Kentucky Luizjana Massachusetts 71,15% 12,28% 5,22% 5,34% 6,05% 8,81% 9,80% 39,00% 79,30% 3,55% Maryland Maine Michigan Minnesota Missouri Missisipi Montana Karolina Północna Dakota Północna Nebraska 20,52% 2,94% 4,50% 2,74% 13,44% 85,47% 3,24% 66,13% 0,88% 5,08% New Hampshire New Jersey Nowy Meksyk Nevada Nowy Jork Ohio Oklahoma Oregon Pensylwania Rhode Island 4,42% 5,35% 19,30% 10,94% 5,24% 6,46% 46,35% 6,43% 4,08% 2,00% Karolina Południowa Dakota Południowa Tennessee Teksas Utah Wirginia Vermont Waszyngton Wisconsin Wirginia Zachodnia 71,83% 6,25% 62,15% 73,03% 3,03% 44,03% 3,95% 4,21% 6,33% 28,33% Wyoming 5,88%

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

• zaimki w języku angielskim
• gramatyka języka angielskiego
• kontrakcja w fonetyce
• rozdzielny bezokolicznik
• they jako forma liczby pojedynczej

• Cynthia Goldin Bernstein: Grammatical features of southern speech: yall, might could, and fixin to. W: Stephen J. Nagle, Sara L. Sanders: English in the Southern United States. Cambridge University Press, 2003, s. 106-118. DOI: 10.1017/CBO9780511486715. ISBN 978-0-511-48671-5.
• John Baugh: Beyond Ebonics: Linguistic pride and racial prejudice. Oxford University Press, 2000. ISBN 978-0-19-515289-0.
• David Crystal: The Story of English in 100 Words. St. Martin’s Press, 2012. ISBN 1-250-00346-6.
• Bryan A. Garner: Garner's Modern American Usage. Oxford University Press, 2009. ISBN 0-19-538275-7.
• Edgar W. Schneider: The English dialect heritage of the southern United States. W: Raymond Hickey: Legacies of Colonial English: Studies in Transported Dialects. Cambridge University Press, 2005. DOI: 10.1017/CBO9780511486920.012. ISBN 1-139-44238-4.
• John M. Lipski. Y'ALL in American English. „English World-Wide”. 14, s. 23–56, 1993. DOI: 10.1075/eww.14.1.03lip. ISSN 0172-8865. (ang.). 
• Michael Montgomery: British and Irish antecedents. W: John Algeo: The Cambridge History of the English Language: Volume 3. Cambridge University Press, 2001, s. 9780521264792.
• Michael Montgomery: Y’all. W: Michael Montgomery, Ellen Johnson: The New Encyclopedia of Southern Culture, Volume 5: Language. North Carolina Press, 2007. ISBN 0-8078-5806-4.
• Raymond Hickey: Rectifying a standard deficiency: Second-person pronominal distinction in varieties of English. W: Irma Taavitsainen, Andreas H. Jucker: Diachronic Perspectives on Address Term Systems. John Benjamins Publishing Company, 2003, s. 345–374, seria: Pragmatics & Beyond New Series. DOI: 10.1075/pbns.107. ISBN 978-90-272-5348-4.
• Laurence Lerner: You Can't Say That! English Usage Today. Cambridge University Press, 2010. ISBN 0-521-14097-8.
• Henry Louis Mencken: The American Language Supplement II: An Inquiry into the Development of English in the United States. 1948.
• Susan Wright: Ah'm going for to give youse a story today': remarks on second person plural pronouns in Englishes. W: Jenny Cheshire, Dieter Stein: Taming the Vernacular: From dialect to written standard language. Routledge, 2014. ISBN 1-317-88579-1.
• Rajend Mesthrie: South African Indian English. W: Vivian De Klerk: Focus on South Africa. John Benjamins Publishing Company, 1996. ISBN 90-272-4873-7.