gmina | |||||
Widok ogólny | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Kanton | |||||
Siedziba |
Luksemburg | ||||
Powierzchnia |
51,46 km² | ||||
Populacja (1 stycznia 2023) • liczba ludności |
| ||||
• gęstość |
2580 os./km² | ||||
Położenie na mapie Luksemburga | |||||
Strona internetowa |
Luksemburg (lb. Lëtzebuerg, fr. Luxembourg, niem. Luxemburg) – miasto i gmina, siedziba administracyjna kantonu Luksemburg oraz stolica Wielkiego Księstwa Luksemburga. Do 3 października 2015 miasto leżało w dystrykcie Luksemburg. Jest centrum administracyjnym i finansowym państwa; położone na południu kraju, nad miejscem połączenia rzek Alzette i Pétrusse. W Luksemburgu ma swoją siedzibę kilka instytucji Unii Europejskiej, w tym jej Trybunał Sprawiedliwości. Liczy 132 780 mieszkańców (1 stycznia 2023) i tym samym jest pod względem liczby mieszkańców największym miastem w kraju.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W miejscu dzisiejszego miasta istniały już prawdopodobnie zabudowania w czasach Cesarstwa Rzymskiego, lecz obecnie za moment powstania Luksemburga przyjmuje się rok 963 gdy wywodzący się z lokalnego rodu Zygfryd kupił od opactwa benedyktyńskiego w Trewirze castellum quod dicitur Lucilinburhuc – niewielki zamek zbudowany na skale przy dawnej drodze rzymskiej z Reims do Trewiru. Zygfryd zbudował nowy zamek na skale zwanej Bock, w pobliżu której rozrosła się osada miejska. Sam Zygfryd jest dziś uznawany za pierwszego hrabiego Luksemburga, choć sam nie posługiwał się tym tytułem. Miejscowość otrzymała prawa miejskie w 1244. Z racji strategicznego położenia było bardzo silnie ufortyfikowane i bardzo często przechodziło z rąk do rąk. W 1443 roku książę burgundzki Filip Dobry odkupił od Elżbiety z Goerlitz Luksemburg i wkroczył do miasta rozpoczynając okres rządów Księstwa Burgundii trwający do śmierci Marii Burgundzkiej w 1482 roku. Po niej miasto odziedziczył jej syn Filip Piękny, który założył dynastię hiszpańskich Habsburgów. W 1542 i ponownie w 1543 Franciszek I Walezjusz zdobył miasto i zburzył stary zamek hrabiów luksemburskich, jednak jego rządy nie trwały długo. Po ponownym opanowaniu Luksemburga przez hiszpańskich Habsburgów, w 1684 miasto zostało zdobyte przez Francuzów, którzy następnie otoczyli je systemem nowoczesnych fortyfikacji według projektu Sebastiana Vauban. Po zakończeniu Wojny o Palatynat w roku 1697 miasto powróciło w ręce Hiszpanii, a po wojnie o sukcesję hiszpańską przeszło w ręce Austrii.
Podczas rewolucji francuskiej miasto zostało dwukrotnie zajęte przez Francję – na krótko w 1793 roku i ponownie po siedmiu miesiącach oblężenia, po którym francuski inżynier Lazare Carnot stwierdził, że Luksemburg to najlepsza twierdza na świecie poza Gibraltarem, w związku z czym zaczęto określać miasto jako „Gibraltar Północy”. Po 1815 roku miasto znajdowało się pod pruską kontrolą wojskową. Po kryzysie luksemburskim w 1867 roku na podstawie traktatu londyńskiego miasto opuścił garnizon pruski i rozpoczęto trwającą szesnaście lat rozbiórkę potężnych fortyfikacji twierdzy.
Po wybuchu I wojny światowej, mimo ogłoszonej przez Luksemburg neutralności, 2 sierpnia 1914 roku miasto zajęli Niemcy, którzy następnie od 30 sierpnia przenieśli tu na cztery lata swój sztab. W czasie II wojny światowej od 1940 roku pod okupacją niemiecką. 10 września 1944 roku wyzwolone przez wojska amerykańskie. W grudniu 1944 i styczniu 1945 roku był ostrzelany przez Niemców 183 pociskami z działa V3 z okolic Lampaden koło Trewiru.
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]Administracyjnie Luksemburg podzielony jest na 24 dzielnice (Quartier):
Beggen | Hollerich (Hollerech) |
Belair | Kirchberg (Kierchbierg) |
Bonnevoie-nord/Verlorenkost (Bouneweg-Nord/Verluerekascht / Bonneweg-Nord/Verlorenkost) | Limpertsberg (Lampertsbierg) |
Bonnevoie-sud (Bouneweg-Süd / Bonneweg-Süd) | Merl (Märel) |
Cents (Zens) | Muhlenbach (Millebaach / Mühlenbach) |
Cessange (Zéisseng / Zessingen) | Neudorf/Weimershof (Neiduerf/Weimeschhaff) |
Clausen | Pfaffenthal (Pafendall) |
Dommeldange (Dummeldeng / Dommeldingen) | Pulvermühl (Polvermillen / Pulvermühle) |
Eich (Eech) | Quartier de la Gare (Garer Quartier / Bahnhofsviertel) |
Gasperich (Gaasperech) | Rollingergrund/Belair-nord (Rollengergronn/Belair-Nord / Rollingergrund/Belair-Nord) |
Grund (Gronn) | Ville-haute (Uewerstad / Oberstadt) |
Hamm | Weimerskirch (Weimeschkierch) |
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]Ważny ośrodek finansowy i przemysłu stalowego, meblarskiego, garbarskiego, tekstylnego, browarów i fabryk spożywczych.
Instytucje UE
[edytuj | edytuj kod]W mieście mają siedzibę:
- Europejski Trybunał Sprawiedliwości
- sekretariat Parlamentu Europejskiego
- Europejski Trybunał Obrachunkowy
- Europejski Bank Inwestycyjny
- Centrum Tłumaczeń dla Organów Unii Europejskiej
- Prokuratura Europejska
Odbywają się tutaj obrady Rady Unii Europejskiej. Większość budynków instytucji europejskich zlokalizowana jest w dzielnicy Kirchberg.
Zabytki i atrakcje turystyczne
[edytuj | edytuj kod]- Pałac Wielkich Książąt z 1572 r. z nowym skrzydłem budynku parlamentarnego Hôtel de la Chambre z XIX w.
- kościół św. Michała (Saint-Michel) z 987 r. (kaplica zamkowa), przebudowany w stylu gotyckim
- brama św. Michała z 1050 r.
- brama Trewirska
- Katedra Notre Dame (dawny kościół Jezuitów) z 1613 r.
- pozostałości Twierdzy Luksemburg:
- Fort Thüngen z 1732 r.
- skała Bock (z ruinami zamku z X wieku i kazamatami)
- Brama des Bons-Malades (Sichepaart), Brama d’Eich i most Béinchen z 1684
- most zamkowy z 1735 r.
- Fort Rumigny
- Fort Lambert
- wieża Malakoff z 1861
- koszary Vaubana z 1684 w dzielnicy Grund
- klasztor Kapucynów z 1623 r. (obecnie teatr Théâtre des capucins)
- Opactwo Neumünster z 1688 r. w dzielnicy Grund
- kolegium Jezuitów z XVII w.
- pałac Château de Septfontaines z 1783 r. (właścicieli manufaktury Villeroy & Boch)
- ratusz z 1830 r. w stylu klasycystycznym
- most Nei Bréck z 1900 roku
- most wielkiej księżnej Szarlotty (Pont Grand-Duchesse Charlotte) z 1965 roku
- dworzec kolejowy z 1907 r. w stylu neobarokowym
- Villa Louvigny z 1920 r. (dawna siedziba stacji telewizyjnej RTL)
- pomnik Gëlle Fra (pl. Złota Dama) z 1923 r. (rekonstrukcja pomnika zburzonego przez Niemców)
- cmentarz żołnierzy USA poległych podczas ofensywy w Ardenach wraz z późniejszym grobem gen. Georga Pattona
- Cité Judiciaire (pol. Dzielnica Sądowa) z 2003 r. (proj. Rob Krier)
- Filharmonia Luksemburska z 2002 r. (proj. Christian de Portzamparc)
- synagoga
- Uniwersytet Luksemburski (Université du Luxembourg)
- Biblioteka Narodowa Luksemburga (Bibliothèque nationale de Luxembourg)
Muzea
[edytuj | edytuj kod]- Musée national d’histoire et d’art (Muzeum Historii i Sztuki)
- Musée national d’histoire naturelle (Muzeum Historii Naturalnej)
- Lëtzebuerg City Museum (Muzeum Historii Miasta Luksemburg)
- Musée d’Art Moderne Grand-Duc Jean MUDAM proj. I.M. Pei (Muzeum Sztuki Nowoczesnej)
Transport
[edytuj | edytuj kod]W mieście znajdują się stacje kolejowe Luksemburg, Hollerich i port lotniczy Luksemburg. Istnieją regularne połączenia kolejowe z Luksemburga do Ettelbruck, Esch-sur-Alzette, Wasserbillig i Kleinbettingen, a trasy międzynarodowe obejmują Trewir i Koblencję w Niemczech, Brukselę i Liège w Belgii oraz Metz i Nancy we Francji.
Historyczna sieć tramwajowa w Luksemburgu została zamknięta w 1964 r. w ramach ogólnego spadku liczby tramwajów w Europie, ale miasto przywróciło tramwaje pod koniec 2017 r[2].
Od 29 lutego 2020 r. korzystanie z całego transportu publicznego w Luksemburgu (autobusy, tramwaje i pociągi) jest bezpłatne[3].
Sport
[edytuj | edytuj kod]W Luksemburgu od 1996 roku rozgrywany jest kobiecy turniej tenisowy, BGL BNP Paribas Luxembourg Open. W mieście działają dwa kluby piłkarskie, Racing FC Union Luksemburg i FC Luksemburg City.
Polonia
[edytuj | edytuj kod]- W 1929 roku w Luksemburgu powstał Związek Chrześcijańskich Robotników Polskich, którego kontynuatorem od 1958 r. jest Związek Polaków im. Fryderyka Chopina (Union des Polonais Fryderyk Chopin au Grand Duché de Luxembourg). W mieście działa także Polskie Towarzystwo Kulturalne w Luksemburgu (L’Association Culturelle Polonaise à Luxembourg).
- Od 2007 r. prężnie działa stowarzyszenie polska.lu, które propaguje polską kulturę (Festiwal Kultury Polskiej). Dni Teatru Polskiego pełni rolę portalu medialnego.
- Kościół pw. św. Henryka Króla (Saint-Henri) w dzielnicy Neudorf/Weimershof, należy do Polskiej Misji Katolickiej.
Kultura
[edytuj | edytuj kod]- Corocznie na placu Glacis (Champ du Glacis) odbywa się dobroczynny festiwal Schueberfouer organizowany od 1340, kiedy to został zainicjowany przez księcia Jana Luksemburskiego.
- poza Metz, Saarbrücken i Trewirem Luksemburg jest centrum europejskiego rejonu SaarLorLux. Od 2006 roku cztery wyżej wspomniane miasta tworzą sieć, tak zwaną QuattroPole. Miasta współpracują ze sobą na różne sposoby (komunikacja, festiwale, wydarzenia kulturalne).
- W roku 2007 Luksemburg był Europejską Stolicą Kultury i reprezentował rejon SaarLorLux.
Współpraca
[edytuj | edytuj kod]Miejscowości partnerskie:
Galeria
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ "Statisiques sur la Ville de Luxembourg: Etat de Population - 2023" [online] [dostęp 2020-11-13] .
- ↑ Tramwaje wróciły do Luksemburga we francuskim stylu [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2024-01-28] (pol.).
- ↑ Transport lokalny w Europie: coraz więcej darmowych biletów – DW – 06.06.2022 [online], dw.com [dostęp 2024-01-28] (pol.).
- ↑ a b Relations internationales | Ville de Luxembourg [online], www.vdl.lu [dostęp 2024-01-29] (fr.).