Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
rabarbar ogrodowy |
Nazwa systematyczna | |
Rheum rhaponticum L. Sp. pl. 1:371. 1753 |
Rabarbar ogrodowy, rabarbar zwyczajny, rzewień ogrodowy, rzewień zwyczajny (Rheum rhaponticum L.) – gatunek byliny należący do rodziny rdestowatych. Pochodzi z obszarów Azji Środkowej, Bułgarii i prawdopodobnie południowej Syberii[3]. W Polsce jest uprawiany, podobnie jak rabarbar kędzierzawy, z którym tworzy zresztą mieszańca R. × hybridum[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Bylina o wysokości do 1,5 m. Jej część podziemną stanowi grube, skrócone kłącze, zwane karpą. Z dolnej części karpy wyrastają częściowo zdrewniałe korzenie spichrzowe, w których gromadzone są zapasy pokarmowe. Młode rośliny wykształcają najpierw korzeń palowy, który z czasem tworzy korzeń spichrzowy. Z niego wyrastają włókniste korzenie, które odrastają co roku na nowo. Z pąków znajdujących się na szczycie karpy wyrastają liście i pędy. Rabarbar zapada w stan spoczynku fizjologicznego, który trwa do grudnia.
- Łodyga
- W pierwszych 2 latach jest silnie skrócona i rozgałęziona. Tworzy wraz z pączkami i korzeniami spichrzowymi karpę. Pęd kwiatostanowy, dochodzący do wysokości 2 m po wydaniu nasion zamiera.
- Liście
- Mają długie i grube ogonki oraz duże blaszki liściowe. Barwa ogonków liściowych może być czerwona, różowa lub zielona. Ogonek liściowy od spodu bruzdowany, co odróżnia ten gatunek o posiadającego gładkie ogonki rabarbaru kędzierzawego. Inna cechą wyróżniającą ten gatunek jest słabo kędzierzawy brzeg blaszki liściowej[4].
Zmienność
[edytuj | edytuj kod]Tworzy mieszańce z rabarbarem kędzierzawym (Rheum hybridum J.A.M. Murray)[4].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- Roślina uprawna. Jest często uprawiany jako warzywo uprawiane dla jadalnych ogonków liściowych[5].
- Kulinaria. Służy jako dodatek do soków (np. z malinami), tudzież placków drożdżowych, rzadziej do drożdżówek. Popularny jest też kompot z rabarbaru. Może być również wykorzystywany do produkcji wina owocowego, lub spożywany na surowo z cukrem. Charakteryzuje się kwaskowatym smakiem.
- Wpływ na zdrowie. Zawiera dużo żelaza, kwas jabłkowy i znaczącą ilość kwasu szczawiowego (szczególnie liście) w postaci szczawianu potasu i trudno rozpuszczalnego szczawianu wapnia[6], który może odkładać się jako kamienie nerkowe. Znane są przypadki poważnych zatruć, do śmierci włącznie, po spożyciu ogonków liściowych lub liści rabarbaru, prawdopodobnie z powodu zawartości szczawianów[6].
Wartości odżywcze
[edytuj | edytuj kod]
|
|
Uprawa
[edytuj | edytuj kod]Rozmnażany jest głównie w marcu przez podział karpy. Uprawiany z nasion nie zachowuje cech rośliny, z której pochodzą nasiona. Odcinki mające przynajmniej 1 pąk sadzi się wiosną(w marcu) lub jesienią (przełom września i października), tak, by pąki znajdowały się przynajmniej 5 cm pod ziemią przy czym wykopane dołki powinny mieć średnicę 20–30 cm i podobną głębokość. Ogonki liściowe można zrywać dopiero w drugim roku po posadzeniu. Kwiatostany należy usuwać zaraz po ich pojawieniu się, gdyż wytwarzanie bezużytecznych dla nas nasion osłabia roślinę. Dobrze udaje się na dość wilgotnych, głębokich i średnio zwięzłych glebach. Wymaga silnego nawożenia kompostem lub obornikiem a wiosną nawozami mineralnymi a w okresie zbiorów stosuje się nawożenie pogłówne azotem[9]. Nie powinno się go uprawiać na glebach mokrych i kwaśnych. Jest wytrzymały na mróz, dość dobrze znosi suszę, ale przy silnych upałach dobrze jest go podlewać[10]. Zbieranie przeprowadza się od początku maja do lipca, najwcześniej w drugim roku po zasadzeniu. Zbieranie polega na wyłamywaniu ogonków (które osiągnęły min. 20 cm długości) nisko nad ziemią. Nie powinno się zbierać więcej niż 1/3 liści z każdej rośliny.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
- ↑ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
- ↑ a b c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 112. ISBN 83-01-12218-8.
- ↑ rabarbar, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-03-08] .
- ↑ a b Henry Leffmann , Death from rhubarb leaves due to oxalic acid poisoning [wraz z komentarzem redakcji], „Journal of the American Medical Association”, 73 (12), 1919, s. 928, DOI: 10.1001/jama.1919.02610380054023 (ang.).
- ↑ a b Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 508. ISBN 978-83-200-5311-1.
- ↑ Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).
- ↑ Magdalena Michalak: Rabarbar ogrodowy. 2013. [dostęp 2013-06-25]. (pol.).
- ↑ Encyklopedia ogrodnictwa. Warszawa: 1995, s. 216-217. ISBN 83-85152-39-3.