Świątynia – miejsce kultu religijnego. W sensie szerszym, jest to każda budowla wzniesiona w celu sprawowania w niej wszelkiego rodzaju obrzędów religijnych. W sensie węższym, świątynią może być tylko taka budowla, która spełnia przynajmniej niektóre wyższe funkcje kultowe (np. składanie ofiar), sprawowane jedynie przez kapłanów[potrzebny przypis].
Funkcje miejsc kultu religijnego
[edytuj | edytuj kod]Świątynie we właściwym sensie
[edytuj | edytuj kod]Świątynie są miejscami specjalnie przeznaczonymi dla sprawowania takich obrzędów, jak modlitwa, śpiew, recytowanie świętych ksiąg, ślub czy pogrzeb. Jednak najważniejszymi funkcjami świątyni (stanowiącymi o jej ważności jako miejsca świętego) są:
- przeświadczenie o niezależnej od człowieka, literalnej obecności bóstwa w świątyni, która to obecność uświęca całe miejsce – w związku z tym świątynie są uważane za miejsca, gdzie człowiek może spotkać się z bóstwem, bądź w ogólnym sensie mieć styczność z rzeczywistością duchową[potrzebny przypis],
- składanie ofiar w celu przebłagania lub zjednania bóstwa z ludźmi, bądź zapewnienia ludziom jego przychylności – ta posługa może być sprawowana jedynie przez wyznaczonych do tego celu kapłanów, którzy z tego względu są postrzegani jako pośrednicy między ludźmi a bóstwem.
Świątynie bardzo często są wyposażone w liczne obiekty służące wyłącznie kultowi religijnemu, np. ołtarze, wizerunki bogów, aniołów lub świętych, relikwie, kadzielnice, święty ogień i inne. Ich obecność również czyni miejsce świętym i są one niezbędne przy wielu obrzędach. Ze względu na obecność bóstwa w świątyni, człowieka, który w niej przebywa, obowiązuje często ściśle określona etykieta zachowania się[1] .
Domy modlitwy
[edytuj | edytuj kod]Miejsca kultu religijnego, których funkcje ograniczają się jedynie do podstawowej służby na rzecz wiernych, jak np. zapewnienie miejsca do modlitwy i śpiewu, nazywane są najczęściej domami modlitwy zamiast świątyniami. Mogą się w nich znajdować również pomieszczenia niezwiązane bezpośrednio z kultem religijnym, jak biblioteka, klasa szkolna, lub jadalnia z kuchnią. Opiekunami domów modlitwy zwykle są duchowni np. pastorzy, rabini, imamowie[potrzebny przypis].
W domach modlitwy niektórych religii znajdują się sprzęty czy miejsca o szczególnym, sakralnym znaczeniu – np. aron ha-kodesz w synagogach, czy mihrab w meczetach. Ponadto, jak w przypadku klasycznych świątyń, mogą być narzucone określone normy zachowania się, często dotyczące także innowierców (np. w meczetach innowiercom nie wolno jeść ani spać, do wielu meczetów nie mają oni wstępu).
Nazwy miejsc kultu religijnego
[edytuj | edytuj kod]Różne religie używają własnych nazw określających świątynie bądź domy modlitwy:
Dawne świątynie
[edytuj | edytuj kod]- Ziggurat (świątynia religii mezopotamskich)
- Świątynia egipska
- Świątynia etruska
- Świątynia grecka
- Świątynia rzymska – templum, fanum
- Świątynia Jerozolimska (jedyna świątynia judaizmu, współczesną pozostałością po niej jest Ściana Płaczu)
- Mitreum (świątynia wyznawców mitraizmu)
Współczesne świątynie
[edytuj | edytuj kod]- buddyzm – stupa (pagoda), ćajtja, wat, tera, honzan
- chrześcijaństwo (w zależności od odłamów):
- dżinizm – derasar
- hinduizm – mandir, koyil, gudi, kszetram
- konfucjanizm – świątynia Konfucjusza
- rodzimowierstwo słowiańskie – chram (kącina)
- shintō – jinja, taisha, miya, jingū (chram shintoistyczny)
- sikhizm – gurudwara
- taoizm – daoguan
- zaratusztrianizm – świątynia ognia
Domy modlitwy
[edytuj | edytuj kod]Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- świątynia niebiańska (ważna doktryna w teologii adwentystów dnia siódmego)
- Występowanie tekstu „świątynia” w tytułach artykułów i w przekierowaniach
- Artykuły i przekierowania do artykułów zaczynające się od „Świątynia”
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- S. Krajski: Savoir vivre w kościele. Podręcznik dla świeckich. Warszawa: Wydawnictwo św. Tomasza z Akwinu, 2009. ISBN 978-83-86535-32-3.
- L. Bouyer: Architektura i liturgia. Piotr Włodyga (przekł.). Kraków: Wydawnictwo Astraia, 2009, s. 109. ISBN 978-83-60569-15-3.
- J. Daniélou: Znak Świątyni czyli o obecności Boga. W: Trójca Święta i tajemnica egzystencji. M. Tarnowska (tłum.). Kraków: Znak, 1994, s. 77-134. ISBN 83-7006-227-X.
- T. Jelonek: Dzieje świątyni Jerozolimskiej. Kraków: WAM, 2004strony=128isbn=8373181768.
- M. Parchem: Świątynia według zwoju z groty 11 w Qumran. Warszawa: Oficyna Wydawnicza "Vocatio", 2006, s. 214. ISBN 978-83-7492-002-5.