Graniczna Placówka Kontrolna Międzylesie – nieistniejący obecnie pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza wykonujący kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściach granicznych na granicy z Czechosłowacją.

Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Międzylesiu – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej wykonująca kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu w przejściach granicznych na granicy z Czechosłowacją//Republiką Czeską^[b].

W październiku 1945 Naczelny Dowódca WP nakazywał sformować na granicy państwowej 51 przejściowych punktów kontrolnych^[c]. Graniczna Placówka Kontrolna Międzylesie powstała w 1945 jako Drogowy Przejściowy Punkt Kontrolny Międzylesie (PPK Międzylesie) – III kategorii o etacie nr 8/12^[1] . Obsada PPK składała się z 10 żołnierzy i 1 pracownika cywilnego^[2], w strukturach 11 Oddziału Ochrony Pogranicza^[3] .

W 1946 przeformowania została na drogowy PPK Międzylesie – kategorii C o etacie 7/12^[d]. W 1947 przeformowana na etat 7/33 kat. C^[e]. Następnie przeformowana na etat 7/54 kategorii D i przemianowana na Graniczną Placówkę Kontrolną Ochrony Pogranicza Międzylesie^[f]. W 1948 Graniczna Placówka Kontrolna nr 53 „Międzylesie” (drogowa) i nr 54 „Międzylesie” (kolejowa) była w strukturach 23 Brygady Ochrony Pogranicza^[4]. W 1948 pododdział przekazany został do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego^[g]. W 1950 została rozformowana^[h].

W czerwcu 1950 przekształcono 23 Brygadę Ochrony Pogranicza i Graniczna Placówka Kontrolna Międzylesie weszła w struktury 5 Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza^[3] .

W latach 1965–1971 graniczne placówki kontrolne podporządkowane były Komendom wojewódzkim Milicji Obywatelskiej^[5].

1 lipca 1965 WOP podporządkowano Ministerstwu Obrony Narodowej, Dowództwo WOP przeformowano na Szefostwo WOP z podległością Głównemu Inspektoratowi Obrony Terytorialnej. Do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odeszła cała kontrola ruchu granicznego oraz ochrona GPK. Tym samym naruszono jednolity system ochrony granicy państwowej^[6]. GPK Międzylesie weszła w podporządkowanie Wydziału Kontroli Ruchu Granicznego Komendy wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej, kontrolę graniczną wykonywali funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej podlegli MSW^[7].

1 października 1971 WOP został podporządkowany pod względem operacyjnym, a od 1 stycznia 1972 pod względem gospodarczym MSW. Do WOP powrócił cały pion kontroli ruchu granicznego wraz z przejściami granicznymi. Przywrócono jednolity system ochrony granicy państwowej^[8]. GPK Międzylesie podlegała bezpośrednio pod sztab Sudeckiej Brygady WOP w Kłodzku.

W lipcu 1989, po rozformowaniu Sudeckiej Brygady WOP, GPK Międzylesie weszła w struktury nowo utworzonego sudeckiego batalionu WOP w Kłodzku i tak funkcjonowała do 15 maja 1991^[3] .

Straż Graniczna:

Po rozwiązaniu 15 maja 1991 Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 ochronę granicy państwowej przejęła nowo sformowana Straż Graniczna. Graniczna Placówka Kontrolna w Międzylesiu weszła w struktury Sudeckiego Oddziału Straży Granicznej w Kłodzku^[i][9] i przyjęła nazwę Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej kat. II w Międzylesiu^[10] (GPK SG w Międzylesiu).

W 2000 rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, w 2003 nastąpiło zniesienie strażnic SG w Lesicy i Boboszowie, a ochraniany odcinek przejęła Graniczna Placówka Kontrolna SG w Międzylesiu^[j][11] .

Jako Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Międzylesiu funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005 Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej...^[k] przekształcona została na Placówkę Straży Granicznej w Międzylesiu (PSG w Międzylesiu).

Stan z 15 maja 1991

• Międzylesie-Lichkov
• Boboszów-Dolní Lipka.

• por. Władysław Jachec (był w 1950)

Tadeusz Jarmoliński wymienia następujących dowódców GPK^[12]:

• kpt. Stanisław Wiśniewski
• kpt. Edward Moroz
• mjr Jan Matusiak
• ppłk Józef Mydłowski
• ppłk Eugeniusz Kornaś.

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2013. ISBN 978-83-909484-7-8.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Grażyna Szczepańska: Straż Graniczna od 1991 – Sudecki Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2019-05-01]. (pol.).
• Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
• SławomirS. Żurawlow SławomirS., Garnizon Wojska Polskiego w Gliwicach. Rys historyczny 1945–2014, Gliwice: Zakład Poligraficzny Waldemar Wiliński, 2014 .
• Sudecka Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2020-06-17]. (pol.).
• Archiwum Straży Granicznej, zespół DWOP, sygn. 217/32, k. 56–60. Wykaz przejściowych punktów kontrolnych. Pismo z 9.11.1945.
• Archiwum Straży Granicznej, Zespół DWOP, sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.