34 Komenda Odcinka Lubaczów

Dyslokacje

34 Komenda Odcinka Lubaczów – samodzielny pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza.

34 Komenda Odcinka sformowana została w 1945 w strukturze 8 Oddziału Ochrony Pogranicza^[2].

Organizowała się z żołnierzy 9 DP i do stycznia 1946, wraz ze strażnicami 154-157, stacjonowała w Przemyślu^[3]. 25 stycznia 1946 komenda wraz ze swoimi strażnicami wymaszerowała do Lubaczowa. Tam strażnice kwaterowały do czerwca 1946^[4].

We wrześniu 1946 odcinek wszedł w skład Rzeszowskiego Oddziału WOP nr 8^[a]. W 1948, na bazie 34 Komendy Odcinka sformowano Samodzielny Batalion Ochrony Pogranicza nr 29^[b].

1 lutego 1946 batalion 9 Dywizji Piechoty i grupa operacyjna 34 komendy odcinka Lubaczów otoczyli w lesie pod Narolem zgrupowanie UPA. Żołnierze WOP zaatakowali obradującą na polanie grupę upowców. W toku walki przeciwnik poniósł duże straty w zabitych i rannych. Spalono szałasy, zdobyto wiele sztuk broni i amunicji oraz sprzętu wojskowego. W akcji ranny został szer. Roman Sucholaz^[5].

14 marca 1946 pododdział 34 komendy odcinka pod dowództwem ppor. Franciszka Kędziora ochraniał komisję Departamentu WOP jadącą do Przemyśla. W rejonie Bachory^[c] wpadł w zasadzkę UPA. W walce polegli lub zostali zamordowani ppor. Franciszek Kędzior i 16 żołnierzy ochrony oraz dwaj oficerowie komisji: mjr Jakub Tumanów i por. Jan Bartoszewski. Uratował się ciężko ranny kpr. Stanisław Chruszczyk uznany przez napastników za zabitego. Udało się również wycofać do lasu kpt. Piorunowowi i szer. Superczyńskiemu^[6].

10 kwietnia 1946 grupa rozpoznawcza 34 komendy odcinka pod dowództwem ppor. Konstantego Kucharczuka wykryła w rejonie m. Bachory duże zgrupowanie UPA. Wspólnie z przysłanym wzmocnieniem, w toku dwudniowych walk, zniszczyła 12 zamaskowanych ziemianek i szałasów oraz zabiła 12 upowców zdobywając 4 rkm, 5 kb, 2 pm i znaczną część dokumentów^[6].

21 czerwca 1946 grupa operacyjna komendy pod dowództwem mjr. Manko stoczyła walkę z oddziałem UPA w lasach między Łukawicami a Wielkimi Oczami. Zabito 6 upowców. Dwóch żołnierzy zostało rannych^[7].

9 sierpnia 1946 w rejonie wsi Werchrata, Dziewięcierz plut. Franciszek Gorlik i kpr. Tadeusz Płachecki, ubezpieczając żniwiarzy 34 komendy i strażnicy Wielkie Oczy, zaskoczyli i obezwładnili ubezpieczenie sotni UPA biwakującej w Lesie Monastyrskim. Powiadomiony dowódca akcji zaatakował sotnie, biorąc do niewoli 8 osób oraz dużą część broni, amunicji i żywności^[7].

Dyslokacja 34 Komendy Odcinka przedstawiała się następująco^[8] :

• komendantura odcinka i pododdziały sztabowe – Lubaczów
• 154 strażnica – Mosty Małe
• 155 strażnica – Dziewięcierz
• 156 strażnica – Sieniawka
• 157 strażnica – Wielkie Oczy

 Osobny artykuł: Odcinki Wojsk Ochrony Pogranicza.

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945-1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Jan Ławski: Ochrona granic Polski Ludowej 1945-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowe, 1974.
• Archiwum Straży Granicznej, Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
• ASGran. Historia Przemyskiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1955. Przemyśl 1956