Graniczna Placówka Kontrolna Gdańsk

GPK Gdańsk

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945
Rozformowanie	1949
Tradycje
Kontynuacja	Batalion Portowy WOP Gdańsk
Organizacja
Dyslokacja	Gdańsk
Formacja	WOP Straż Graniczna
Podległość	4 Oddział OP 12 Gdański Oddział WOP Morski Oddział SG

Graniczna Placówka Kontrolna Gdańsk:

1. pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę na przejściu granicznym.
2. graniczna jednostka organizacyjna polskiej straży granicznej pełniący służbę na przejściu granicznym i realizująca zadania w ochronie granicy państwowej.

W październiku 1945 Naczelny Dowódca WP nakazywał sformować na granicy 51 przejściowych punktów kontrolnych^[a]. Graniczna placówka kontrolna Gdańsk powstała w 1945 jako morski przejściowy punkt kontrolny I kategorii o etacie nr 8/10^[1] . Obsada PPK składała się z 33 żołnierzy i 3 pracowników cywilnych^[2]. W październiku 1946 funkcjonowała według etatu 7/13 jako PPK morski w Gdańsku.

W początkach 1947 przejściowe punkty kontrolne Gdańsk i Gdynia zostały poważnie wzmocnione^[3]. Wobec powyższego strażnice 97 i 99 zaprzestały ochrony obiektów portowych, a zajęły się wyłącznie ochroną obiektów lądowych i kontrolą ruchu rybackiego^[4].

W lipcu 1947 MGPK w Gdańsku otrzymało numer 22^[5].

W lipcu 1949 nastąpiła reorganizacja 21 gdyńskiego i 22 gdańskiego MGPK. Zostały utworzone samodzielne bataliony kontroli granicznej. W skład gdańskiego weszły 263 i 264 strażnice WOP^[6].

Jesienią 1965 GPK Port Gdańsk weszła w podporządkowanie Komendy wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej^[7]. ---

Z dniem 2 stycznia 2003 strażnica SG w Gdańsku i GPK Gdańsk zostały połączone w jeden organizm pod nazwą Graniczna Placówka Kontrolna w Gdańsku^[8].

• mjr Wiktor Jaśkiewicz (był 10.1946)^[b].
• mjr SG Henryk Gibas(był w 2002)^[9]
• ppłk Szczepan Cheba^[10]
• ppłk Walery Jasiński^[10]
• ppłk Jan Nikiforow^[10]
• ppłk Marian Kieler^[10]
• ppłk Mieczysław Hnatiuk^[10]
• ppłk Bogusław Dziuba^[10]

• Ireneusz Bieniecki. Kaszubska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza w ochronie granicy morskiej na wybrzeżu gdańskim w latach 1945 – 1991 (powstanie, zmiany organizacyjne i metody pełnienia służby). „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/05, 2005. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
• Grzegorz Goryński: Morski Oddział Straży Granicznej im. płk. Karola Bacza w Gdańsku. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991-2011. Materiały poseminaryjne - Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Archiwum Straży Granicznej, zespół D WOP, sygn.217/32, k.56-60. Wykaz przejściowych punktów kontrolnych. Pismo z 9.11.1945
• Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945 – 1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
• ASGr.Historia Kaszubskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Gdańsk 1965.