Spis treści
Sprawdzanie
Sprawdzanie, również konfirmacja[1] – jedna z najbardziej podstawowych odmian rozumowania obok wnioskowania, dowodzenia i wyjaśniania.
Sprawdzanie – definiując za Ajdukiewiczem pojęcie – jakiegoś zdania, np. zdania „a jest b” polega na rozwiązaniu zadania, które znajduje swe słowne sformułowanie w tzw. pytaniu rozstrzygnięcia „czy a jest b?”. Rozwiązaniem jest udzielenie jednej z dwóch właściwych odpowiedzi: „a jest b” albo „a nie jest b” na podstawie stwierdzenia prawdziwości lub fałszywości pewnych następstw wyprowadzonych ze zdania „a jest b”. W związku z powyższym procedura sprawdzania nie wyznacza jednoznacznie postaci konkluzji, wyprowadzenie, której zakończy proces sprawdzania.
- W procesie sprawdzania wyróżnić można następujące fazy:
- (a) postawienie pytania rozstrzygnięcia: „czy a jest b?”;
- (b) wyprowadzenie ze zdania „a jest b” jakichś następstw;
- (c) uznanie lub odrzucenie tych następstw.
- Wnioskowanie (inferencja), prowadzące do uznania lub odrzucenia tych następstw i w sumie do uznania lub odrzucenia zdania sprawdzanego, przebiega jedną z dwóch dróg: (1) od odrzucenia następstw do odrzucenia racji – droga dedukcyjna; (2) od uznania następstw do uznania racji – droga dedukcyjna albo redukcyjna: (2.1.) dedukcyjna gdy następstwa są równoważne ze zdaniem sprawdzanym; (2.2.) redukcyjna gdy następstwa nie są równoważne ze zdaniem sprawdzanym.
Tak rozumiane sprawdzanie występuje w dwóch odmianach:
- sprawdzanie pozytywne, które również występuje w dwóch odmianach:
- sprawdzanie negatywne, które też występuje w dwóch odmianach:
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ weryfikacja, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-10-28] .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Kazimierz Ajdukiewicz, Klasyfikacje rozumowań [W:] Ajdukiewicz, Język i poznanie, T.1, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985.
- Tadeusz Kwiatkowski, Logika ogólna, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1988.
- Karl Popper, Logika odkrycia naukowego, PWN, Warszawa 1977.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Vincenzo Crupi , Confirmation, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 9 marca 2015, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-01-03] (ang.). (Potwierdzenie)