Zamek w Byszowie

Państwo	I Rzeczpospolita
Miejscowość	Byszów
Typ budynku	zamek
Ukończenie budowy	XVI w.
Zniszczono	1649
Pierwszy właściciel	Szczęsny Charlęski
Kolejni właściciele	Jerzy Charlęski, Tyszkiewiczowie, Franciszek Jan Charlęski,
Położenie na mapie Kijowa i obwodu kijowskiego Zamek w Byszowie
Położenie na mapie Ukrainy Zamek w Byszowie
50°16′02″N 29°52′04″E/50,267222 29,867778

Zamek w Byszowie – zamek wybudowany w XVI w. przez Szczęsnego Adaukta Charlęskiego, podkomorzego kijowskiego^[1].

Córka kniazia Dymitra Lubeckiego - Fenna powtórnie wyszła za mąż za Szczęsnego Adaukta Charlęskiego herbu Bończa, który na fundamentach dawnego grodziska byszowskiego zbudował obronny zameczek, uzbroił go i usypał wał^[1]. Po jego śmierci w podeszłym wieku w 1607 roku zamek otrzymał Jerzy, jego syn z małżeństwa z księżną Zbarską, który ożenił się z Anną Mikulińską^[1]. Warownię w 1649 roku częściowo zniszczyli Kozacy pod dowództwem Hałuba^[2] a kilkunastu przedstawicieli szlachty zabili^[1]. Następnie zamek zagarnęła rodzina Tyszkiewiczów, korzystając z małoletności dziedzica Byszkowa^[1]. W 1689 roku Franciszek Jan Charlęski za pomocą Semena Paleja, pułkownika kozackiego zdołał wyzwolić swój Byszów z posiadania Karola Tyszkiewicza^[1]. W 1711 roku warownię zdobyły wojska kozackie dowódzone przez Filipa Orlika, atherenta (stronnika) Iwana Mazepy^[1]. W budynku zamkowym od 1729 roku zamieszkali oo. dominikanie, sprowadzeni przez prowincjała Mariana Pruskiego^[1]. Kolejny pusty budynek zamkowy rozebrano a z materiału zbudowano niewielką kapliczkę na miejscu dawnego kościoła i sklepu grobowego Charlęskich z sążniową zakrystią^[1].

• Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, Warszawa, 1880–1902, s. 515-17.

• Byszów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 515 .
• Zamek w Byszowie