Bój pod Bobrujkami
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| |||
| Czas |
26 czerwca 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Bobrujkami[a] | ||
| Przyczyna |
walki Grupy Poleskiej | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Bój pod Bobrujkami – walki polskiego 66 pułku piechoty ppłk. Czesława Jarnuszkiewicza z oddziałami sowieckiego 216 pułku strzelców imienia Lenina toczone nad Berezyną w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Sytuacja ogólna
[edytuj | edytuj kod]14 maja 1920 ruszyła sowiecka ofensywa wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego[2]. 15 Armia Augusta Korka i Grupa Północna Jewgienija Siergiejewa uderzyły na pozycje oddziałów polskich 8 Dywizji Piechoty i 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej w ogólnym kierunku na Głębokie. Wykonująca uderzenie pomocnicze 16 Armia Nikołaja Sołłohuba[3] zaatakowała oddziały 4 Armii gen. Stanisława Szeptyckiego i podjęła próbę sforsowania Berezyny pod Murawą[b] i Żukowcem[c] oraz pod Żarnówkami[d] i Niehoniczami[e][4][5]. Wobec skomplikowanej sytuacji operacyjnej, 23 maja rozpoczął się ogólny odwrót wojsk polskich w kierunku zachodnim[6]. Po zatrzymaniu sowieckiej ofensywy Armia Rezerwowa gen. Kazimierza Sosnkowskiego, przy współudziale oddziałów 1. i 4 Armii, zepchnęła przeciwnika na linię rzek Auta i górna Berezyna. W pierwszej dekadzie czerwca front polsko-sowiecki na Białorusi ustabilizował się. W związku z postępami sowieckiej ofensywy na Ukrainie, Wódz Naczelny Józef Piłsudski wydał rozkaz przeprowadzenia na północy serii wypadów na tyły sowieckie, aby stworzyć wrażenie przygotowywania natarcia dużych sił polskich. W tym czasie oddziały Grupy Poleskiej broniły dostępu do Mozyrza i Kalenkowicz[7][8].
Działania pod Bobrujkami
[edytuj | edytuj kod]21 czerwca dwubatalionowy[f] 66 pułk piechoty[g] wszedł w skład grupy pułkownika Łuczyńskiego i obsadził w systemie dozorowym wzniesienia pod Bobrujkami na wschodnim brzegu Mytwy[7]. Dowództwo pułku i batalion odwodowy oraz bateria 9 pułku artylerii polowej stanęły we wsi Saniuki. Na skrzydłach pułk graniczył odpowiednio: na północy z 34 pułkiem piechoty rozwiniętym w Kustownicy, na południu z 22 pułkiem piechoty ze stanowiskiem dowodzenia w Dobryniu[1]. 25 czerwca stanowiska na wzgórzach obsadził II batalion ppor. Marcina Kamińskiego, liczący 218 żołnierzy i posiadający na wyposażeniu 7 ckm-ów. Trzy kompanie: 5. sierżanta Kohnke, 7. podporucznika Badziąga i 8. chorążego Jana Hirsza rozmieszczono w okopach, a 6 kompania podporucznika Barga zajęła stanowiska przy drodze Saniki - Kustownica, z zadaniem osłony lewego skrzydła batalionu. Kompania karabinów maszynowych wydzieliła 4 ciężkie karabiny maszynowe do 8 kompanii i jeden do 5., pozostawiając dwa w odwodzie przy dowództwie batalionu w Bobrujkach[9].
Wysłane patrole rozpoznawcze stwierdziły obecność silnych pododdziałów w wioskach Buda i Romanówka. O świcie 26 czerwca na pozycje II batalionu uderzyła tyraliera sowieckiego 216 pułku strzelców. W jego drugim rzucie maszerowały, prowadzone przez jadących konno dowódców i komisarzy, kolejne bataliony 216 ps. Nawała ogniowa polskiego pułku zadała Sowietom duże straty, ale mimo to na odcinku 5 kompanii dopiero w walce „na granaty” odparto przeciwnika. Kolejne ataki czerwonoarmistów spowodowały, że polska 5 i 6 kompania walczyły w okopach „na bagnety”. W załamaniu kolejnego natarcia pomogły ckm-y 8 kompanii. W efekcie Sowieci wycofali się w nieładzie[1]. W kolejnym ataku nieprzyjaciel zmienił taktykę. Prowadził go w sześciu liniach tyralier, a piechotę wspierała artyleria. Zażarte walki trwały do 16.00. Dopiero wejście do walki odwodowego I/66 pułku piechoty zmusiło sowiecki 216 ps do odwrotu[1].
Bilans i ocena walk
[edytuj | edytuj kod]Zwycięstwo pod Bobrujkami miało dla żołnierzy 66 pułku piechoty duże znaczenie moralne. W zwycięstwie polskiego pułku, będącego pod patronatem Józefa Piłsudskiego, nad sowieckim 216 pułkiem strzelców im. Lenina dopatrywano się symbolu zwycięstwa Wojska Polskiego nad Armią Czerwoną. Data bitwy pod Bobrujkami była do 1939 świętem 66 Kaszubskiego Pułk Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. 66 pułk piechoty w walkach pod Bobrujkami stracił sześciu poległych i siedmiu rannych. Straty 216 pułku strzelców im. Lenina były wielokrotnie wyższe. Przed okopami polskimi zostało ponad stu poległych czerwonoarmistów[h].
Za bohaterstwo w walce Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari udekorowani zostali sierżant Leon Formela i plutonowy Jan Bączyński[10]. Dowódca Grupy Poleskiej, gen. Władysław Sikorski, z okazji tego zwycięstwa wydał 11 lipca rozkaz pochwalny, w którym napisał[1]:
66 pułk piechoty kaszubskiej, prowadzony wytrawną ręką podpułkownika Jarnuszkiewicza, wycinając pułk Lenina pod Bobrujkami, nauczył bolszewików, co warte są pułki polskie, chociażby były w chwilowym odwrocie.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Obecnie Babrujki (biał. Бабруйкі) w rejonie jelskim; miejscowość na Białorusi, nad Mytwą, na południe od Mozyrza[1].
- ↑ Obecnie Мурава, rejon berezyński.
- ↑ Żukowiec, nad rzeką Berezyną, gm. Dymitrowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 847., obecnie Жукавец, rejon berezyński.
- ↑ Żarnówki, wś przy ujściu rzeki Żarnówki do Berezyny, powiat ihumeński, gm. Pohost, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 626., obecnie Жорнаўка, rejon berezyński.
- ↑ Niehnicze ob. Niehoncze, powiat ihumeński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 76., obecnie Нягонічы, rejon berezyński.
- ↑ III batalion 66 pułku piechoty z rozkazu generała Władysława Sikorskiego odszedł do grupy majora Jaworskiego[7].
- ↑ 66 pułk piechoty został przydzielony do Grupy Poleskiej z rozwiązanej Armii Rezerwowej[1].
- ↑ Przy jednym z poległych czerwonoarmistów znaleziono legitymację majora niemieckiego 144 grudziądzkiego pułku piechoty[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Odziemkowski 2004 ↓, s. 43.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 33.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 42.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 33.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 45.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 34.
- ↑ a b c Jankiewicz 1929 ↓, s. 12.
- ↑ Szeptycki 2016 ↓, s. 45.
- ↑ Jankiewicz 1929 ↓, s. 13.
- ↑ Jankiewicz 1929 ↓, s. 13 i 35.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Wacław Jankiewicz: Zarys historji wojennej 66-go Kaszubskiego Pułku Piechoty im. Marszałka J. Piłsudskiego. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Stanisław Szeptycki: Front Litewsko-Białoruski; 10 marca 1919-30 lipca 1920. Warszawa: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp.z o.o; Fundacja Patriotyczna Serenissima, 2016. ISBN 978-83-64649-19-6.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, „Poza granicami współczesnej Polski”. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
