Spis treści
Gal
cynk ← gal → german | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wygląd | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
srebrzystobiały | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Widmo emisyjne galu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nazwa, symbol, l.a. |
gal, Ga, 31 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Grupa, okres, blok | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stopień utlenienia |
III | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Właściwości metaliczne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Właściwości tlenków | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Masa atomowa |
69,723 ± 0,001[3] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stan skupienia |
stały | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gęstość |
5904 kg/m³ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura topnienia |
29,7646 °C[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura wrzenia |
2229 °C[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa) |
Gal (Ga, łac. gallium) – pierwiastek chemiczny z bloku p układu okresowego, o liczbie atomowej 31. Jest twardym i kruchym metalem[4] o kolorze srebrzystobiałym. Ma przełam muszlowy podobny do szkła. Topi się w temperaturze 29,76 °C, trzymany w dłoni zamienia się w ciecz.
Występuje w śladowych ilościach w boksycie, kaolinicie i rudach cynku. Na skalę przemysłową uzyskuje się go z boksytu. Niskiej temperaturze topnienia towarzyszy wysoka temperatura wrzenia (2204 °C), dzięki czemu stosuje się go w termometrach wysokotemperaturowych. Stop galu z indem i cyną (galinstan) ma jeszcze niższą temperaturę topnienia (około −20 °C). W przeciwieństwie do rtęci, gal i jego związki nie są trujące. Powszechnie wykorzystywanym związkiem jest arsenek galu, będący półprzewodnikiem, mającym wiele zastosowań.
Odkrycie
[edytuj | edytuj kod]Gal został odkryty w 1875 podczas analizy widmowej błyszczu cynkowego. Francuski chemik Lecoq de Boisbaudran zauważył kilka fioletowych prążków zwiastujących istnienie nieznanego dotąd pierwiastka. W tym samym roku uzyskał wolny gal, poddając elektrolizie amoniakalny roztwór siarczanu galu. Gal wydzielił się na platynowej katodzie.
Istnienie galu, na podstawie prawa okresowości pierwiastków, przewidzieli Dymitr Mendelejew[5] (1869) i Julius Lothar Meyer (1870). Mendelejew nadał mu nazwę ekaglin i trafnie przewidział jego właściwości. Zgadzała się wartościowość (3), taka sama jak glinu. Mendelejew uważał, że masa atomowa będzie wynosić 68, a Boisbaudran stwierdził, że jest ona równa 69,865. Mendelejew twierdził, że ekaglin będzie tworzyć ałuny , co też się potwierdziło. Jedynie podany przez Boisbaudrana ciężar właściwy znacznie różnił się od przewidywań Mendelejewa. Mendelejew zwrócił się listownie do odkrywcy z prośbą o sprawdzenie pomiarów, bowiem ciężar właściwy galu powinien według niego wynosić około 6 g/cm³. Okazało się, że pomiary Boisbaudrana faktycznie były błędne i ciężar właściwy galu wynosi 5,935 g/cm³. Po przeprowadzeniu bardziej precyzyjnych pomiarów, stwierdzono, że wynosi on 5,904 g/cm³[6].
Izotopy
[edytuj | edytuj kod]Gal ma dwa trwałe izotopy, o masach atomowych 69 i 71. Znane są także dziesiątki izotopów radioaktywnych, o krótkich czasach połowicznego rozpadu. W diagnostyce technikami medycyny nuklearnej wykorzystywane są jego izotopy promieniotwórcze 67Ga i 68Ga.
Gal-67
[edytuj | edytuj kod]Czas połowicznego rozpadu 67Ga wynosi 3,26 dnia. Ulega w 100% wychwytowi elektronu do stabilnego izotopu 67Zn[7], emitując przy tym promieniowanie gamma. Jest wykorzystywany do obrazowania medycznego techniką SPECT (tomografia emisyjna pojedynczych fotonów). Podawany jest w formie soli nieorganicznych[8].
W latach 60. XX w. zauważono, że izotop galu 67 wstrzyknięty gryzoniom gromadził się w obrębie guzów nowotworowych, co stało się przyczynkiem do dalszych badań nad wpływem związków galu na nowotwory[9]. Przeprowadzone badania wykazały skuteczność azotanu galu w leczeniu raka pęcherza moczowego[10] oraz chłoniaka[11]. Związki galu zostały uznane za drugie, po związkach platyny, najbardziej efektywne związki metali w terapii przeciwnowotworowej[9][12].
Gal-68
[edytuj | edytuj kod]Czas połowicznego rozpadu 68Ga wynosi 67,6 minut. Ulega w 100% rozpadowi β+ do stabilnego izotopu 68Zn[7]. Jest jednym z podstawowych izotopów używanych w diagnostyce metodą PET (pozytonowej tomografii emisyjnej)[13]. Jest stosowany od lat 60. XX w., kiedy zostały opracowane pierwsze generatory germanowo-galowe 68Ge/68Ga[14]. Generatory germanowo-galowe znajdują zastosowanie w placówkach medycyny nuklearnej nie posiadających własnego cyklotronu. Zasada działania generatora 68Ge/68Ga jest następująca: izotop macierzysty german-68 (czas połowicznego rozpadu: 271 dni), zaadsorbowany na kolumnę w urządzeniu, ulega rozpadowi przez wychwyt elektronów do galu-68, a powstały w ten sposób izotop galu-68 może zostać eluowany roztworem rozcieńczonego kwasu solnego i wykorzystany do sporządzania docelowego radiofarmaceutyku[15]. Gotowy radiofarmaceutyk 68Ga-DOTATOC składa się z jonu galu-68 skompleksowanego za pomocą chelatora, którym jest zazwyczaj kwas 1,4,7,10-tetraazacyklododekano-N,N′,N″,N‴-tetraoctowy (DOTA) lub jego pochodne, połączonego z oktreotydem, syntetycznym analogiem somatostatyny, wykazującym powinowactwo do receptorów somatostatynowych (SSTR), których zwiększona ekspresja została stwierdzona w przypadku guzów neuroendokrynnych[16]. Zestaw do znakowania radiofarmaceutyku 68Ga DOTATOC został w 2016 roku zarejestrowany w Europie. Innym przykładem radiofarmaceutyku wykorzystującego izotop galu-68 jest 68Ga PSMA-11, stosowany do diagnostyki raka prostaty wykorzystujący liniowy chelator HBED oraz peptyd wykazujący powinowactwo do antygenu błonowego swoistego dla prostaty (PSMA), którego znacznie zwiększona ekspresja jest charakterystyczna dla tego schorzenia[17]. Ze względu na ograniczenia generatorów 68Ge/68Ga (takich jak wysoki koszt zakupu, krótki termin ważności, niska aktywność otrzymanego izotopu), liczba badań PET z użyciem radiofarmaceutyków na bazie galu-68 nie spełnia zapotrzebowania rynku[18]. Dlatego na początku XXI w. podjęto próby uzyskania tego izotopu za pomocą cyklotronów medycznych poprzez napromieniowanie protonami cynku-68[19][20][21][22][23] w reakcji jądrowej 68Zn(p,n)68Ga. Otrzymany tą metodą izotop cynku-68 jest następnie oddzielany od materiału tarczowego z wykorzystaniem złóż chelatujących, a następnie zostaje poddany formulacji jako prekursor do radioznakowania[24]. Izotop galu-68 pochodzenia generatorowego w porównaniu z izotopem galu-68 pochodzenia cyklotronowego różni się poziomem zanieczyszczeń radionuklidowych. W eluacie generatora germanowo-galowego możliwa jest obecność niewielkich ilości (< 0,001%) izotopu macierzystego germanu-68 (68Ge), w izotopie produkcji cyklotronowej takie zanieczyszczenie nie występuje, natomiast mogą występować pewne ilości zanieczyszczeń radionuklidowych pochodzących z procesu naświetlania materiału tarczowego. Materiałem tarczowym do produkcji galu-68 jest chemicznie czysty cynk, wysoko wzbogacony w izotop 68, oraz niewielki procent pozostałych stabilnych izotopów cynku, które w procesie naświetlania ulegają przemianom jądrowym do izotopów 66Zn oraz 67Zn[25]. W 2021 roku Uniwersytet w Coimbrze uzyskał pierwsze na świecie pozwolenie na produkcję oraz późniejszą dystrybucję do zastosowań w diagnostyce onkologicznej galu-68 otrzymywanego metodą tarczy stałej w cyklotronie[26]. Wyniki badań klinicznych opublikowanych w 2022 r. potwierdziły, że izotop galu-68 otrzymywany nową metodą jest odpowiedni do zastosowań klinicznego i nie wpływa na jakość sporządzanych preparatów radiofarmaceutycznych[27].
Właściwości
[edytuj | edytuj kod]Pierwiastkowy występuje w przyrodzie w ilości 0,0005% wagowo[28]. Można go łatwo uzyskać poprzez wytapianie.
Bardzo czysty gal ma srebrzysty kolor. Należy unikać przechowywania go w pojemnikach ze szkła, ponieważ rozszerza się podczas krzepnięcia o ok. 3,1%. Podobnie jak rtęć, gal w stanie ciekłym tworzy spontanicznie stopy z wieloma innymi metalami, dlatego nie należy go przechowywać również w metalowych pojemnikach, w związku z czym przechowuje się go w pojemnikach polietylenowych.
Niska temperatura topnienia (ok. 29,8 °C) pozwala na roztopienie galu poprzez trzymanie go w dłoni. W stanie ciekłym ma tendencję do przechładzania się, do krystalizacji potrzebny jest zarodek krystalizacji. Gal jest jednym z niewielu metali (obok fransu, rubidu, cezu czy rtęci), które są ciekłe w temperaturze zbliżonej do pokojowej. W związku z tym znajduje zastosowanie przy produkcji wysokotemperaturowych termometrów[28]. Gal ma także bardzo wysoką (w porównaniu z temperaturą topnienia) temperaturę wrzenia (i bardzo niską prężność pary). W przeciwieństwie do rtęci, ciekły gal zwilża szkło i skórę, przez co praca z nim może być niewygodna, lecz nie jest trujący.
Gal krystalizuje w układzie rombowym o unikatowej strukturze, w której każdy atom ma bliskiego sąsiada w odległości 244 pm i 3 pary dalszych atomów oddalonych o 270–280 pm[29]. Jest to struktura, której nie przyjmuje żaden inny metal, natomiast przypomina strukturę krystaliczną jodu[4]. Wiązania pomiędzy najbliższymi atomami mają charakter kowalencyjny, w związku z czym podstawowymi cząsteczkami budującymi kryształy galu są dimery Ga
2.
Gal powoli roztwarza się w mocnych kwasach i zasadach.
Fluorek, arsenek i fosforek galu mają własności półprzewodnikowe. Domieszkuje się nimi krzem stosowany w przemyśle elektronicznym. Warstwy z arsenku galu stosuje się w układach scalonych typu MMIC.
Zastosowania
[edytuj | edytuj kod]- jako domieszka przy produkcji półprzewodników i tranzystorów
- do produkcji luster (gdyż zwilża szkło)
- jako substancja wspomagająca zobrazowanie w diagnostyce medycznej
- przy produkcji stopów niskotopliwych
- do polepszania właściwości spoiw lutowniczych
- do produkcji termometrów wysokotemperaturowych
- jako katalizator w produkcji wodoru z wody metodą utleniania glinu
- do sztuczek iluzjonistycznych typu zginanie łyżeczek w dłoni
- jako substancja polepszająca rozpraszanie ciepła w chłodzeniu układów elektronicznych
Stop galu, indu i cyny (galinstan) bywa stosowany w termometrach lekarskich – jego temperatura topnienia wynosi około −20 °C.
Zastosowania medyczne związków galu
[edytuj | edytuj kod]Izotopy 67Ga i 68Ga są stosowane w obrazowaniu medycznym [30]. Jony galu działają jako mimetyki żelaza, przez co znalazły zastosowanie w terapii nowotworów. Związki galu mają też działania przeciwbakteryjne[31][32]. Ponieważ bakterie nie mogą nabyć oporności na działanie tych związków, przypuszcza się, że mogą one zastąpić w przyszłości kurację antybiotykową[32]. Ponadto związki galu wykazują działanie przeciwzapalne[33] oraz są stosowane w leczeniu hiperkalcemii związanej z nowotworami[34].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-63, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
- ↑ Gal [online], karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, 9 września 2021, numer katalogowy: 203319 [dostęp 2022-08-15] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Thomas Prohaska i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.).
- ↑ a b Adam Bielański: Podstawy chemii nieorganicznej. Wyd. 5. Warszawa: PWN, 2002, s. 785. ISBN 83-01-13654-5.
- ↑ Andrzej; Anna Czerwińscy: Chemia. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego, technikum. Kształcenie w zakresach podstawowym, rozszerzonym tom 1. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2002, s. 24. ISBN 83-02-08215-5.
- ↑ Ignacy Eichstaedt: Księga pierwiastków. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 237–238. OCLC 839118859.
- ↑ a b G. Audi i inni, The Nubase evaluation of nuclear and decay properties, „Nuclear Physics A”, 729 (1), 2003, s. 3–128, DOI: 10.1016/j.nuclphysa.2003.11.001 (ang.).
- ↑ Richard P. Dittrich , Orlando De Jesus , Gallium Scan, „StatPearls”, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, 2022, PMID: 33620825 (ang.).
- ↑ a b Fatih Kurtuldu i inni, Gallium containing bioactive materials: A review of anticancer, antibacterial, and osteogenic properties, „Bioactive Materials”, 17, 2022, s. 125–146, DOI: 10.1016/j.bioactmat.2021.12.034, PMID: 35386441, PMCID: PMC8964984 [dostęp 2024-09-07] (ang.).
- ↑ Lawrence Einhorn , Gallium nitrate in the treatment of bladder cancer, „Seminars in Oncology”, 30 (2 Suppl 5), 2003, s. 34–41, DOI: 10.1016/S0093-7754(03)00174-X, PMID: 12776258 [dostęp 2024-09-07] (ang.).
- ↑ David J. Straus , Gallium nitrate in the treatment of lymphoma, „Seminars in Oncology”, 30 (2 Suppl 5), 2003, s. 25–33, DOI: 10.1016/S0093-7754(03)00173-8, PMID: 12776257 [dostęp 2024-09-07] .
- ↑ Philippe Collery i inni, Gallium in cancer treatment, „Critical Reviews in Oncology/Hematology”, 42 (3), 2002, s. 283–296, DOI: 10.1016/S1040-8428(01)00225-6 [dostęp 2024-09-07] (ang.).
- ↑ Krzysztof Kilian , 68Ga-DOTA and analogs: Current status and future perspectives, „Reports of Practical Oncology & Radiotherapy”, 19, 2014, S13–S21, DOI: 10.1016/j.rpor.2014.04.016, PMID: 28443194, PMCID: PMC5394743 [dostęp 2022-05-06] (ang.).
- ↑ G.I. Gleason , A positron cow, „The International Journal of Applied Radiation and Isotopes”, 8 (2–3), 1960, s. 90–94, DOI: 10.1016/0020-708X(60)90052-1 [dostęp 2022-05-06] (ang.).
- ↑ F. Rösch , Past, present and future of 68Ge/68Ga generators, „Applied Radiation and Isotopes”, 76, 2013, s. 24–30, DOI: 10.1016/j.apradiso.2012.10.012, PMID: 23245638 (ang.).
- ↑ Drishty Satpati , Recent Breakthrough in 68Ga-Radiopharmaceuticals Cold Kits for Convenient PET Radiopharmacy, „Bioconjugate Chemistry”, 32 (3), 2021, s. 430–447, DOI: 10.1021/acs.bioconjchem.1c00010, PMID: 33630583 (ang.).
- ↑ Matthias Eder i inni, Novel Preclinical and Radiopharmaceutical Aspects of [68Ga]Ga-PSMA-HBED-CC: A New PET Tracer for Imaging of Prostate Cancer, „Pharmaceuticals (Basel, Switzerland)”, 7 (7), 2014, s. 779–796, DOI: 10.3390/ph7070779, PMID: 24983957, PMCID: PMC4113732 (ang.).
- ↑ Krishan Kumar , The Current Status of the Production and Supply of Gallium-68, „Cancer Biotherapy & Radiopharmaceuticals”, 35 (3), 2020, s. 163–166, DOI: 10.1089/cbr.2019.3301, PMID: 32196363 [dostęp 2022-05-06] (ang.).
- ↑ Mukesh K. Pandey i inni, Cyclotron production of (68)Ga via the (68)Zn(p,n)(68)Ga reaction in aqueous solution, „American Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging”, 4 (4), 2014, s. 303–310, PMID: 24982816, PMCID: PMC4074496 [dostęp 2022-05-06] (ang.).
- ↑ F. Alves i inni, Production of copper-64 and gallium-68 with a medical cyclotron using liquid targets, „Modern Physics Letters A”, 32 (17), 2017, art. nr 1740013, DOI: 10.1142/S0217732317400132 [dostęp 2022-05-06] (ang.).
- ↑ Aiman H. Alnahwi i inni, Automated radiosynthesis of 68Ga for large-scale routine production using 68Zn pressed target, „Applied Radiation and Isotopes”, 156, 2020, s. 109014, DOI: 10.1016/j.apradiso.2019.109014 [dostęp 2022-05-06] (ang.).
- ↑ Bryce J.B. Nelson i inni, Taking cyclotron 68Ga production to the next level: Expeditious solid target production of 68Ga for preparation of radiotracers, „Nuclear Medicine and Biology”, 80–81, 2020, s. 24–31, DOI: 10.1016/j.nucmedbio.2020.01.005, PMID: 32004935 [dostęp 2022-05-06] (ang.).
- ↑ Mai Lin i inni, Fully automated preparation of 68Ga-PSMA-11 at curie level quantity using cyclotron-produced 68Ga for clinical applications, „Applied Radiation and Isotopes”, 155, 2020, s. 108936, DOI: 10.1016/j.apradiso.2019.108936, PMID: 31655351 [dostęp 2022-05-06] (ang.).
- ↑ Kaelyn V. Becker i inni, A Review of Accelerator-Produced Ga-68 with Solid Targets, „Current Radiopharmaceuticals”, 14 (4), 2021, s. 315–324, DOI: 10.2174/1874471013666201224113651, PMID: 33357189 [dostęp 2022-05-06] (ang.).
- ↑ Stefano Riga i inni, Production of Ga-68 with a General Electric PETtrace cyclotron by liquid target, „Physica medica: PM: an international journal devoted to the applications of physics to medicine and biology: official journal of the Italian Association of Biomedical Physics (AIFB)”, 55, 2018, s. 116–126, DOI: 10.1016/j.ejmp.2018.10.018, PMID: 30473059 [dostęp 2022-05-06] (ang.).
- ↑ University of Coimbra gets groundbreaking licence to distribute gallium-68, an essential isotope for cancer diagnosis [online], 27 września 2021 [dostęp 2022-05-06] .
- ↑ Melissa E. Rodnick i inni, Synthesis of 68Ga-radiopharmaceuticals using both generator-derived and cyclotron-produced 68Ga as exemplified by [68Ga]Ga-PSMA-11 for prostate cancer PET imaging, „Nature Protocols”, 17 (4), 2022, s. 980–1003, DOI: 10.1038/s41596-021-00662-7, PMID: 35246649 [dostęp 2022-05-06] (ang.).
- ↑ a b Ryszard Szepke: 1000 słów o atomie i technice jądrowej. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06723-6. (pol.).
- ↑ N.N. Greenwood, A. Earnshaw: Chemistry of the elements. Oxford; New York: Pergamon Press, 1984, s. 223. ISBN 0-08-022057-6.
- ↑ Philippe Collery i inni, Gallium in cancer treatment, „Critical Reviews in Oncology/Hematology”, 42 (3), 2002, s. 283–296, DOI: 10.1016/S1040-8428(01)00225-6, ISSN 1040-8428 [dostęp 2024-09-07] .
- ↑ Wenyue Sun i inni, Gallium and gallium compounds: New insights into the “Trojan horse” strategy in medical applications, „Materials & Design”, 227, 2023, s. 111704, DOI: 10.1016/j.matdes.2023.111704 [dostęp 2024-09-07] (ang.).
- ↑ a b Fupeng Li i inni, Advancement of Gallium and Gallium-Based Compounds as Antimicrobial Agents, „Frontiers in Bioengineering and Biotechnology”, 10, 2022, DOI: 10.3389/fbioe.2022.827960, PMID: 35186906, PMCID: PMC8855063 [dostęp 2024-09-07] (ang.).
- ↑ George Eby , Elimination of arthritis pain and inflammation for over 2years with a single 90min, topical 14% gallium nitrate treatment: Case reports and review of actions of gallium III, „Medical Hypotheses”, 65 (6), 2005, s. 1136–1141, DOI: 10.1016/j.mehy.2005.06.021 [dostęp 2024-09-07] (ang.).
- ↑ Brian Leyland-Jones , Treatment of cancer-related hypercalcemia: The role of gallium nitrate, „Seminars in Oncology”, 30 (2 Suppl 5), 2003, s. 13–19, DOI: 10.1016/S0093-7754(03)00171-4, PMID: 12776255 [dostęp 2024-09-07] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- J. Daintith Dictionary of Chemistry (Oxford University Press) 2000 (Fourth Edition) ISBN 0-19-280101-5.
- WebElements.com
Układ okresowy pierwiastków | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | 2 | 3[i] | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | |||||||||||||||||||||||||||
1 | H | He | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2 | Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3 | Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4 | K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | ||||||||||||||||||||||||||
5 | Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | ||||||||||||||||||||||||||
6 | Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn | ||||||||||||
7 | Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og | ||||||||||||
8 | Uue | Ubn | ✱ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
✱ | Ubu | Ubb | Ubt | Ubq | Ubp | Ubh | Ubs | ...[ii] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||