Spis treści
Ortodroma
Ortodroma (st.gr. ὀρθόs, orthos – prosty, prawidłowy; δρόμος, dromos – droga, przebieg) – najkrótsza droga pomiędzy dwoma punktami na powierzchni kuli biegnąca po jej powierzchni. Stanowi ona zawsze fragment koła wielkiego[1]. Linię ortodromy otrzymuje się przez przecięcie kuli płaszczyzną przechodzącą przez punkty na powierzchni tej kuli oraz przez środek kuli.
Na mapie Merkatora (dokładniej na mapie w rzucie Merkatora) ortodroma jest linią krzywą wygiętą w kierunku bliższego bieguna ziemskiego, w przeciwieństwie do loksodromy, która przecina wszystkie południki pod tym samym kątem, a na mapie Merkatora jest linią prostą.
Ręczne wyznaczanie ortodromy jest jedną z trudniejszych, a jednocześnie ważniejszych rzeczy w nauczaniu nawigacji, gdyż linią ortodromy powinny poruszać się na większych odległościach wszystkie statki wodne i powietrzne. Trudność w wyznaczaniu kursów na mapach polega na tym, że jedynie droga po równiku oraz południkach pokrywa się z ortodromą, natomiast we wszystkich pozostałych przypadkach wyznaczenie ortodromy na mapach jest związane z szeregiem skomplikowanych obliczeń. Dlatego właśnie podróż po ortodromie wykonuje się w rzeczywistości z pewnym przybliżeniem, skokowo, odcinkami loksodromicznymi.
Obliczanie długości łuku ortodromy
[edytuj | edytuj kod]Długość ortodromy między dwoma punktami na kuli ziemskiej (odległość zenitalną pomiędzy dwoma punktami) można wyliczyć z następującego wzoru:
gdzie:
- – szerokości geograficzne obu punktów (dla szerokości na półkuli północnej należy wpisać wartość dodatnią, dla południowej – ujemną),
- – różnica długości geograficznych obu punktów.
Wstawiając wartości szerokości i długości geograficznej w stopniach, otrzymujemy wynik również w stopniach. Jeżeli chcemy przeliczyć go na mile morskie, wynik należy przemnożyć przez jeżeli zaś na kilometry, to przez
Jeśli D jest wyrażone w radianach, to ogólny wzór na długość ortodromy w jednostkach odległości ma postać:
gdzie R jest promieniem Ziemi.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ortodroma, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-29] .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Józef Giertowski, Tadeusz Meissner, Podstawy nawigacji morskiej, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1969.
- Józef Urbański, Zdzisław Kopacz, Janusz Posiła, Nawigacja morska, cz. I, II, wyd. AMW, Gdynia 2000.
- Franciszek Wróbel, Vademecum nawigatora, wyd. TRADEMAR, Gdynia 2009.